Βιογραφία


Γεννήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 1922 στο χωριό Απείρανθος Νάξου. Το 1935 μετακόμισε προς την Αθήνα μαζί με την οικογένειά του, όπου τελείωσε το γυμνάσιο. Κατά τη διάρκεια που φοιτούσε στο γυμνάσια στην Αθήνα εργάστηκε και ως υπάλληλος φαρμακείου. Το 1939 δημιούργησε μια αντί-φασιστική ομάδα νεολαίας ενάντια στην ιταλική κατοχή της Δωδεκανήσου και τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά.

Στην αρχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ζήτησε να ενταχθεί στον ελληνικό στρατό στο αλβανικό μέτωπο, αλλά απορρίφθηκε επειδή ήταν κάτω από το όριο ηλικίας. Ανταυτού, εργάστηκε ως εθελοντής για το ελληνικό Υπουργείο οικονομικών. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής της Ελλάδας εργάζεται στον δήμο της Αθήνας, ενώ παράλληλα συμμετέχει ενεργά στην αντίσταση. Στις 30 Μαΐου 1941, αυτός και ο Σάντας Λάκης έσχισαν τη σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό που βρισκόταν στην Ακρόπολη.

Η πράξη τους ενέπνευσε τους Έλληνες που αντιστεκόταν ενάντια στη Κατοχή και τους καθιέρωσε και τους δύο ως δύο από τους πιο σεβαστούς παλαίμαχους του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Το ναζιστικό καθεστώς αποκρίθηκε με την καταδίκη του Γλέζου και του Σάντα σε ερήμην θάνατο.

Στις 3 Μαρτίου 1948 συνελήφθη για τις πολιτικές πεποιθήσεις του και καταδικάστηκε εις θάνατο. Εντούτοις, οι ποινές θανάτου του δεν εκτελέσθηκαν, λόγω της δημόσιας κατακραυγής. Οι ποινές του θανάτου του μειώθηκαν σε μια καταδίκη σε ισόβια το 1950. Έστω κι αν φυλακίστηκε ο Μανόλης Γλέζος εκλέχτηκε ως μέλος του ελληνικού Κοινοβουλίου το 1951, κάτω από τη σημαία της Ενωμένης Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ). Με την εκλογή του, πραγματοποίησε απεργία πείνας με κύριο στόχο την απελευθέρωση των βουλευτών ΕΔΑ που φυλακίστηκαν ή εξορίστηκαν στα ελληνικά νησιά. Απελευθερώθηκε από τη φυλακή στις 16 Ιουλίου 1954.

1958 – Η δίκη του Γλέζου και των συνεργατών του

Ο Μανόλης Γλέζος, ήδη λίγο πριν την αναγκαστική είσοδο της χώρας μας στο πόλεμο, ήταν γνωστός για των αριστερών απόψεων τάσεις του. Το 1958, ο Γλέζος μαζί με μερικούς άλλους συνεργάτες του, συλλαμβάνεται στο σπίτι της αδερφής του με τη κατηγορία της κατασκοπείας υπέρ της ΕΣΣΔ.

Κατά σύμπτωση, λίγο πριν το προσδιορισμό της δίκης του Γλέζου και των συγκατηγορούμενων του, ξεσπά αντιδικία ανάμεσα στις δικαστικές και αστυνομικές αρχές γύρω από τη φυγάδευση του Γερμανού εγκληματία πολέμου Γκούντερ Κόλβες. Πιστεύοντας ότι με βάση το τότε νομοσχέδιο που μόλις είχε ψηφιστεί από την Ελληνική Βουλή, μπορούσε να μετακινείται ανενόχλητος στην Ελληνική Επικράτεια συμμετείχε στο ράλι Ακρόπολη. Με τη λήξη του ράλι, κατέβηκε στο λιμάνι του Πειραιά για να επιβιβαστεί στο πλοίο για την Ιταλία. Εκεί συλλαμβάνεται από αστυνομικά όργανα, αλλά λίγες ώρες αργότερα αφήνεται ελεύθερος, παρ’ολο που δεν υπήρχε δήλωση της δυτικογερμανικής κυβέρνησης για τους εγκληματίες πολέμου, που να αναφέρεται στο Κόλβες. Άμεση συνέπεια ήταν το ξέσπασμα ενός σκανδάλου με άμεσες συνέπειες στη δίκη του Γλέζου.

Η ένταση ανάμεσα στην Αριστερά και τη Κυβέρνηση Καραμανλή ενισχύεται αν και η Κυβέρνηση έχει αναλάβει την εύθηνη διαφυγής του Κόλβες. Πιο συγκεκριμένα η Αριστερά κατηγορεί τη Κυβέρνηση για προπηλακισμό και βάναυσο παραγκωνισμό της Ελληνικής Δικαιοσύνης και για την ακρίβεια αναφέρει τα εξής: Στη μια περίπτωση, η τακτική δικαιοσύνη παραμερίζεται για να δικαστεί ο Γλέζος από Στρατοδικείο, στην άλλη το Γραφείο Εγκληματιών αγνοείται και παραμερίζεται για να φυγαδευτεί ένας εγκληματίας πολέμου.

Διεθνής κινητοποίηση για το Γλέζο.

Παράλληλα με το θέμα της αντιδικίας στο εσωτερικό έχει ξεσπάσει και αντιδικία με τη Σοβιετική Ένωση και το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης να αυξάνει, με το προσδιορισμό της δίκης. Από τα τέλη Απριλίου αρχίζουν να φτάνουν στην Αθήνα αντιπρόσωποι διεθνών οργανώσεων, οι οποίοι είτε ερευνούν το θέμα είτε προβαίνουν σε αιτήματα για της υπόθεσης σε τακτικά δικαστήρια. Στις αρχές Μαΐου, ανακοινώθηκε η ίδρυση Διεθνούς Επιτροπής για την υπεράσπιση του Γλέζου και των συνεργατών του, με έδρα το Παρίσι. Πρόεδρος είναι ο παλαιός Γάλλος πολιτικός Πωλ Μπονκούρ. Ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη ήταν και ο Γάλλος Ζαν Πολ Σατρ.

Όπως παρατηρούμε ότι η υπόθεση έχει πάρει διεθνείς προεκτάσεις. Μελετώντας τα γεγονότα της περιόδου εκείνης παρατηρούμε ένα είδος κινητοποίησης η οποία προέρχεται τόσο από τα κομουνιστικά κόμματα, τα οποία αποτελούσαν το κύριο μοχλό κινητοποίησης, όσο και από τα αντίθετα πολιτικά της ρεύματα όπως οι φιλελεύθεροι, σοσιαλιστές, συντηρητικοί και ριζοσπάστες. Μέσα από το είδος της κινητοποίησης όλες αυτές οι πολιτικές ομάδες συνεργάστηκαν πιστεύοντας ότι οι πολιτικοί διωγμοί και τα στρατοδικεία υπονομεύουν τη δημοκρατία. Όσο προχωρούσε ο καιρός της ενάρξεως της δίκης – 9 Ιουλίου 1959 – τόσο πιο πολύ εντεινόταν οι κινητοποιήσεις και οι πιέσεις από το εξωτερικό.

Δίκη Γλέζου και στελεχών ΚΚΕ στο Στρατοδικείο

Η δίκη του Γλέζου και άλλων στελεχών του ΚΚΕ αρχίζει στις 9 Ιουλίου 1959, στο Τακτικό Στρατοδικείο Αθηνών. Στο μεταξύ, όλα τα κόμματα της Αντιπολιτεύσεως έχουν ταχθεί εναντίον της παραπομπής πολιτικών υποθέσεων στα στρατοδικεία. Παράλληλα στην Αθήνα αφικνούνται ξένοι νομικοί, εκπρόσωποι οργανώσεων και δημοσιογράφοι.

Σύμφωνα με το βούλευμα, οι πέντε από τους παρόντες κατηγορούμενους και πιο συγκεκριμένα οι : Τρικαλινός, Βουτσάς, Ευθημιάδης, Συγγελάκης και Καρκαγιάνης παραπέμπονται «δια προσφοράν εις κατασκοπείαν», σύμφωνα με το Α.Ν. 375/1936 άρθρο 9ο. Οι υπόλοιποι ανάμεσα στους οποίους και ο Γλέζος για παροχή βοήθειας στους προσφερθέντες σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 1 του ιδίου Νόμου.

Τα αστυνομικά μέτρα που έχουν παρθεί από τη πρώτη μέρα είναι ιδιαιτέρως εμφανή γύρω από το δικαστήριο, το παλαιό κτήριο του Στρατοδικείου επί της οδού Ακαδημίας. Οι κατηγορούμενοι καταφθάνουν στο στρατιωτικό δικαστήριο με περασμένες τις χειροπέδες στα χέρια τους και ορισμένοι χειροκροτούν με αποτέλεσμα την άμεση σύλληψη τους.

Οι συνήγοροι υπερασπίσεως υποβάλλουν από τη πρώτη στιγμή ενστάσεις αναρμοδιότητας του δικαστηρίου με το δικαιολογητικό ότι ο νόμος Α.Ν. 375 έχει καταργηθεί και ότι το κατηγορητήριο είναι αόριστο, αλλά το δικαστήριο τις απορρίπτει.

Η διάρκεια της δίκης είναι 14 ημέρες. Μέσα στο δικαστήριο παρευρίσκοντο μόνο δημοσιογράφοι , μάρτυρες κατηγορίας, συγγενείς, συνήγοροι και τα αστυνομικά όργανα. Οι μάρτυρες κατηγορίας είναι ανώτατα στελέχη της Ελληνικής Αστυνομίας των οποίων η κύρια ενασχόληση τους είναι η μελέτη της ιστορικής εξέλιξης και των σκοπών του ΚΚΕ, υπό το πρίσμα της Δεξιάς. Ο βασικός μάρτυρας κατηγορίας αστυνόμος Παπασπυρόπουλος καταθέτει , ότι είδε ο ίδιος τον Κολιγιάννη να μπαίνει στο σπίτι της αδερφής του Γλέζου.

Από τη παραμονή της δίκης σημειώνεται η πρώτη παρέμβαση της Σοβιετικής Ενώσεως. Ο πρόεδρος του Ανωτάτου Σοβιέτ στρατάρχης Βοροσίλωφ με μήνυμα του στο βασιλιά Παύλο εκφράζει την ανησυχία του για τη τύχη του Γλέζου. Ο υφυπουργός Εξωτερικών Σκεφέρης σε συνάντηση του με το Σοβιετικό Πρεσβευτή δηλώνει ότι ο βασιλιάς δε μπορεί να επέμβει και τούτο διότι το Δημοκρατικό Σύνταγμα της Ελλάδος απαγορεύει την ανάμειξη του στις αποφάσεις της Δικαιοσύνης. Παράλληλα την ίδια ημέρα ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής δηλώνει την έκπληξη του για την κινητοποίηση του Κομμουνισμού για την εν λόγω δίκη κατασκοπίας και καθώς επίσης ότι η Ελληνική Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη, αμερόληπτη και δε δέχεται καμία εξωτερική επέμβαση.

Οι περισσότεροι κατηγορούμενοι αναιρούν τις ομολογίες τους και υπερασπίζονται τη πολιτική του ΚΚΕ και ο Μανόλης Γλέζος υπερασπίζει ότι η κατηγορία εναντίον του είναι συκοφαντική και σκοπός της είναι να πληγεί η ΕΔΑ και το δημοσιογραφικό της όργανο η Αυγή. Στην αγόρευση του ο Βασιλικός Επίτροπος καταφέρθηκε κατά των κομμουνιστικών καθεστώτων, του διεθνούς κομουνισμού καθώς επίσης και του ΕΑΜ, ΕΛΑΣ και ΚΚΕ. Στην αναφορά του στο πρόσωπο του Γλέζου, ζητά να μη καταδικαστεί για την υπόθεση της κατασκοπείας αλλά διότι γνώριζε και δε ανέφερε.

Οι ποινές

Στις 22 Ιουλίου το Στρατοδικείο ανακοινώνει την απόφαση του για τις ποινές των κατηγορουμένων. Συγκεκριμένα:

* Ο Βουτσάς και ο Τρικαλινός σε ισόβια δεσμά για κατασκοπεία

* Ο Συγγελάκης και ο Καρκαγιάννης σε 11 χρόνια κάθειρξη και 5 χρόνια εκτόπιση

* Ο Ραγουζαρίδης και ο Μανόλης Γλέζος σε 5 χρόνια φυλάκιση, 4 χρόνια εκτόπιση και 8 χρόνια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων.

* Οι υπόλοιποι 9 απαλλάσσονται των κατηγοριών.

Η απελευθέρωσή του ήταν στις 15 Δεκεμβρίου 1962 ως αποτέλεσμα της δημόσιας κατακραυγής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η Σοβιετική Ταχυδρομική Υπηρεσία εξέδωσε το Δεκέμβριο του 1959 την αναμνηστική σειρά με ένα μόνο γραμματόσημο με τη φιγούρα του Μανόλη Γλέζου.

Ως αντίδραση της συγκεκριμένης έκδοσης , η Ελληνική Κυβέρνηση εξέδωσε σειρά δύο γραμματοσήμων με τη φιγούρα του Ιμρε Νάγκυ. Και οι δύο χώρες απέσυραν τις δύο σειρές αμέσως. Tα τεχνικά χαρακτηριστικά του ελληνικού γραμματοσήμου το οποίο φέρει τη φιγούρα του Ίμρε Νάγκυ είναι τα εξής:

* Επιγραφή : Ιμρε Νάγκυ (1896 – 1958) ¨Ελευθερία εις τους λαούς¨

* Έναρξη κυκλοφορίας: 09 Δεκεμβρίου 1959

* Παύση κυκλοφορίας: 17 Δεκεμβρίου 1959 – Αμοιβαία απόσυρση με το αντίστοιχο ρωσικό γραμματόσημο με τη φιγούρα του Μανόλη Γλέζου.

* Αριθμός κομματιών στη σειρά :2

* Ονομαστικές αξίες: 4,50 Δρχ και 6 Δρχ

* Τεχνικά χαρακτηριστικά:

1. Οδόντωση: 13Χ131/2 2. Υδατόσημο: κορώνα 3. Ποσότητα που κυκλοφόρησε: α) 4,50 Δρχ.: 229.941 β) 6 Δρχ: 210.177

Μετά την δίκη

Κατά τη διάρκεια της φυλάκισης του, Γλέζος επανεκλέχθηκε βουλευτής με το ψηφοδέλτιο της ΕΔΑ 1961. Στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, ο Γλέζος συνελήφθη στις 2 τα ξημερώματα , μαζί με το υπόλοιπο των πολιτικών ηγετών. Κατά τη διάρκεια του καθεστώτος των συνταγματαρχών, η στρατιωτική δικτατορία, υπέστη ακόμα τέσσερα έτη φυλάκισης και εξορίας μέχρι την απελευθέρωσή του το 1971.

Ο συνολικός χρόνος παραμονής του Μανόλη Γλέζου στις φυλακές είναι 11 έτη και 4 μήνες, ενώ 4 έτη και 6 μήνες συμπλήρωσε στην εξορία. Ο Μανόλης αναλώθηκε σε μια ανεπιτυχή προσπάθεια να αναβιωθεί η ΕΔΑ (στην οποία ήταν γραμματέας έως το 1985 και Πρόεδρος από το 1985 έως το 1989). Για ένα χρονικό διάστημα στην κοινότητα Απειράνθου προσπάθησε να εφαρμόσει ένα τοπικό πείραμα δημοκρατίας σε επίπεδο βάσης. Κατόπιν, κατάργησε ουσιαστικά τα προνόμια του συμβουλίου και εισήγαγε ένα σύστημα με ένα «σύνταγμα» και μια τοπική συνέλευση που είχε το συνολικό έλεγχο της κοινοτικής διοίκησης.

Αυτό το πρότυπο λειτούργησε για αρκετά έτη, αλλά μακροπρόθεσμα το ενδιαφέρον των συγχωριανών του μειώθηκε και η συνέλευση εγκαταλείφθηκε. Στις βουλευτικές εκλογές του 1981 και του 1985, ο Γλέζος εκλέχτηκε μέλος του ελληνικού Κοινοβουλίου, αυτή τη φορά με το ψηφοδέλτιο του ΠΑΣΟΚ. Το 1984 έγινε μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Στις βουλευτικές εκλογές του 2000 εκλέχτηκε με το ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού.

Το 2002, διαμόρφωσε την πολιτική ομάδα Ενεργοί Πολίτες. Η πολιτική αυτή ομάδα σε συνεργασία με τον Συνασπισμό και άλλα μικρότερα κόμματα της Αριστεράς, μέσω του ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχε στις βουλευτικές εκλογές του 2004.

Επίσης συχνά γράφει άρθρα σε ελληνικές εφημερίδες από το 1942, και έχει δημοσιεύσει πέντε βιβλία στα ελληνικά:

* Η ιστορία του βιβλίου (1974)

* Από τη δικτατορία στη δημοκρατία (1974)

* Το φαινόμενο της αλλοτρίωσης στη γλώσσα (1977)

* Η συνείδηση της δύσκολης γης (1997)

* Εθνική αντίσταση 1940-1945 (2006)

Διακρίσεις

Στον Μανόλη Γλέζο απονεμήθηκε το βραβείο ειρήνης Λένιν το 1963. Επίσης του απονεμήθηκε ο τίτλος του επίτιμου καθηγητή της φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πάτρας το 1996 και του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 2001. Στις 22 Ιανουαρίου 2008 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ο Μανόλης Γλέζος είναι επίτιμος δημότης της Καντάνου στον νομό Χανίων. Εκτός από την πολιτική εργασία του, ο Γλέζος έχει εφεύρει ένα σύστημα για να αποτρέψει τις πλημμύρες, να καταπολεμήσει τη διάβρωση και να συντηρήσει το υπόγειο νερό, το οποίο λειτουργεί με τη συλλογή του νερού της βροχής μέσα σε φρεάτια προκειμένου να το κατευθύνει στα υδροφόρα στρώματα.