Ο Greek born Mίλτος Μανέτας βρίσκεται στο Λονδίνο -ίσως έχει γυρίσει μόλις από μια βόλτα στο Ηighgate, δίπλα στο σπίτι του-, μιλάει με ιταλική προφορά (λυρικές καταλήξεις), γρήγορα, με μεγάλες προτάσεις και μια αλληλουχία νοημάτων που επιστρέφουν πάντα στο βασικό concept «το Ίντερνετ είναι μια χώρα - αιωρούμενη». Σε λίγες μέρες φεύγει για το γύρο του κόσμου (Νέα Υόρκη, ΜΙΤ, Silicon Valley, Σαν Φρανσίσκο, Λος Άντζελες, Ιαπωνία, Βομβάη) προκειμένου να ετοιμάσει τα έργο του για την Μπιενάλε της Βενετίας: το πρώτο Ιnternet Ρavilion! Τι ακριβώς θα κάνει εκεί;

«Μου ζήτησαν να κάνω μια αναδρομική έκθεση με πίνακές μου, ήταν όμως δύσκολο να βρω οικονομική στήριξη. Άρχισα να ψάχνω τι να κάνω, πήγα σε παλάτια, σε μουσεία, ό,τι ήθελα να κάνω όμως ήταν απλά ακριβό. Έτσι, αποφάσισα ότι δεν χρειάζομαι χώρο. Έχω το Ίντερνετ, που είναι η καινούργια διεθνής χώρα, μια χώρα παράλληλη, πάνω από τις υπόλοιπες. Είναι η αιωρούμενη χώρα και της αξίζει να έχει το δικό της Ρavilion στην Μπιενάλε. Η ιδέα μου ήταν να μην κάνω τίποτα από αυτά που ήδη ξέρω. Περισσότερο από το να εκθέσω με ενδιαφέρει να δημιουργήσω. Θα κάνω το γύρο του κόσμου προκειμένου να φτιάξω ένα πορτρέτο του ίντερντ μέσα στο Ίντερνετ. Σαν να βάζω ένα καθρέπτη και μέσα σε αυτόν να καθρεφτίζεται το ίδιο το Ίντερνετ. Θα μαζέψω τα κομμάτια αυτού του πορτρέτου, όπως γίνεται και όταν ζωγραφίζεις έναν πίνακα και κοιτάς το πρόσωπο από κάθε πιθανή γωνιά πριν το ζωγραφίσεις. Έτσι, η Μπιενάλε θα είναι μια πεθαμένη έκθεση, με την έννοια ότι τα έργα θα κρέμονται σαν νεκρά, ενώ το Ιnternet Ρavilion θα παραμένει ζωντανό καθ' όλη τη διάρκεια, αφού θα είναι ένα παράθυρο που έρχονται και το γεμίζουν καινούργια πράγματα.

Γιατί το ονομάζεις «the biggest pavilion ever»;

Θα είναι το μεγαλύτερο που έχει γίνει ποτέ σε μπιενάλε, θα είναι όσο μεγάλο θέλεις. Λέμε ότι ο ουρανός είναι μεγάλος, με την έννοια του ατελείωτου, όμως το Ρavilion θέλω να δίνει την αίσθηση ότι τελειώνει κάπου. Αυτός ο χώρος που μοιάζει σχεδόν άπειρος πρέπει να σου δημιουργεί την αίσθηση ότι κάπου κλείνει, ότι υπάρχουν όρια. Αυτό είναι το Ίντερνετ, ένας χώρος όπου συνυπάρχουν το θετικό και το αρνητικό. Θέλω να δούμε τη σκιά του στο μέλλον, το πραγματικό Ίντερνετ, το επόμενο, που θα είναι τελείως διαφορετικό από αυτό που ξέρουμε. Το Ίντερνετ σήμερα είναι σαν τα σχέδια των πρωτόγονων στις σπηλιές.

Πώς βρίσκεις όμως το συναισθηματικό ρεπερτόριο που απαιτεί η καλλιτεχνική δημιουργία μέσα σε ένα χώρο «τεχνικών απαιτήσεων», όπως το Διαδίκτυο;

Όλη μου η δουλειά από το 2000 είναι πάνω σε αυτό: πώς μπορούμε να βρούμε το κομμάτι του Ίντερνετ που είναι συναισθηματικό. Αυτό είναι το δικό μου ενδιαφέρον, όχι το dark και κομπιουτερίστικο Ίντερνετ. Πιστεύω πως το κομπιούτερ είναι απλώς σαν το κοστούμι, ενώ η ουσία του Ίντερνετ είναι ανθρώπινη. Στηρίζεται στα συναισθήματα - σκέψου πως κάνοντας «κλικ» πας εντελώς αλλού.

Είναι όμως και η χώρα των ρόλων, της πλήρους απώλειας (ή παραποίησης;) της ταυτότητας. Αγαπημένο θέμα της τέχνης...

Όταν ένας εγκληματίας πήγαινε στην Αμερική για πρώτη φορά, μπορούσε να αλλάξει ταυτότητα και να υποδυθεί έναν άλλο χαρακτήρα. Αυτό δεν είναι κάτι νέο. Δεν έχει να κάνει με την ταυτότητα ως τεχνολογικό χωράφι το να υποκρίνεσαι και να αλλάζεις διαρκώς. Κάποιος μπορεί να είναι αγόρι, αλλά στο Ίντερνετ να κάνει το μικρό κορίτσι (αυτό που πάντα ήθελε να είναι). Το Ίντερνετ είναι μια χώρα ανοιχτή, δεν υπάρχουν νόμοι και το χρήμα δεν αντανακλά την πραγματικότητα. Είναι αναρχικό.

Εσύ πως πήγες στην «Αμερική»;

Εγώ πήγα και απλώς τη βρήκα αυτή την «Αμερική». Δεν ανακαλύπτει πράγματα η τέχνη, πάει εκεί που είναι οι πιθανότητες και τις απεικονίζει. Είναι ένα πορτρέτο πιθανοτήτων. Τους δίνει μια εικόνα και τις αλλάζει κιόλας. Από εκεί που ήταν Ίντερνετ γίνεται πίνακας, απελευθερώνει αντικείμενα ή έννοιες από τη δυναστεία της ύπαρξης. Φαντάσου κάποιον που ζωγραφίζει μια καρέκλα: αυτομάτως αυτή αλλάζει και γίνεται φάντασμα του πίνακα. Δεν θα ξανακάτσεις σε αυτή την καρέκλα χωρίς να σκεφτείς τον πίνακα. Η τέχνη έχει αυτή την επαναστατικότητα, μας ξαναδίνει πίσω τη ζωή που έχουμε χάσει μέσα στις πληροφορίες. Είναι αυτό που λέει ο Έλιοτ, πως έχουμε χάσει τη γνώση μέσα στις πληροφορίες. Όμως η τέχνη την ξαναφέρνει πίσω, όχι ως ποσότητα αλλά ως πιθανότητα. Αυτό κάνω με τη δουλειά μου, ένα πορτρέτο του Ίντερνετ που την ίδια στιγμή το καταργεί.

Στο νέο εικαστικό περιβάλλον αλλάζει και η υφή ή η ανάγκη του ταλέντου;

Με το Ίντερνετ θέλεις λιγότερο ταλέντο για να κάνεις ένα σπουδαίο έργο τέχνης. Αλλά τελικά έχει ελάχιστη σχέση το ταλέντο με την τέχνη. Δεν κάνουν οι ταλαντούχοι τα σπουδαία έργα τέχνης.

Αλλά, ποιοι τα κάνουν;

Αυτοί που τα έχουν βρει! Δεν χρειάζεται να είναι ταλαντούχος ο Κολόμβος για να μην πάει στην Ασία, αντιθέτως, χρειάζεται να είναι λίγο ατάλαντος καπετάνιος, να μη σκεφθεί τα πιθανά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει, να βγει εκτός πορείας για να φτάσει στην Αμερική. Αν είσαι busy, αν έχεις πράγματα να σε κρατάνε, τότε δεν ανακαλύπτεις την Αμερική αλλά πας στην Ινδία και αγοράζεις ινδικά προϊόντα.

Εσύ το λες αυτό; Κοιτώντας το site και τις εκθέσεις σου είναι προφανές ότι είσαι απίστευτα busy...

Είμαι, αλλά την ίδια στιγμή μπορώ να περπατώ στο Παρίσι και να χαζεύω τη σκόνη στους δρόμους. Η ζωή μου είναι κομμάτια πραγμάτων που δεν έχουν ολοκληρωθεί, γιατί προτιμώ να είμαι χαμένος στα άστρα. Αυτό το δικαίωμα πρέπει να σώσει ο καλλιτέχνης, αυτό είναι το σημαντικό, όχι να το να κάνει εκθέσεις. Δουλεύω όταν είμαι υποχρεωμένος, αλλά προσπαθώ να το κάνω ποιοτικά, όπως τώρα, που μιλάμε. Δεν προσπαθώ να πω αυτό που ξέρω για μένα αλλά πράγματα που δεν ξέρω.

Αναζητάς τη συγκίνηση στην τέχνη;

Αυτό που με οδηγεί, ο λόγος που κάνω τέχνη είναι η συγκίνηση. Πάντα γυρνάω να δω τους τρεις καλλιτέχνες που μου δημιουργούν φόρτιση.

Ποιους;

Τα τρία Ρ: Ρούμπενς, Ρέμπραντ, Ραφαέλ, με αυτήν τη σειρά. Βλέπω ένα έργο του Ρούμπενς και τα χάνω, δεν μπορώ να κρατήσω τα συναισθήματά μου, μετά του Ρέμπραντ και διαπιστώνω πως ξεπερνάει τον προηγούμενο, και στο τέλος του Ραφαέλ, και αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν να σε αγγίζει έτσι ένας πίνακας.

Σε ποια στιγμή αποφάσισες να στρέψεις την τέχνη σου στο Ίντερνετ; Σε κάποια φάση αδιεξόδου ίσως;

Κάθε άλλο, εκείνη την ώρα ήμουν πραγματικά ευτυχισμένος. Είχα μόλις καταφέρει να κάνω μια σειρά από πίνακες. Δεν είχα ποτέ ταλέντο ως ζωγράφος και ήταν για μένα αυτή η μεγαλύτερη φαντασίωση. Ήμουν απόλυτα ευτυχής και, ξαφνικά, εκείνη τη στιγμή άρχισα να ασχολούμαι με το Ίντερνετ. Αλλά, πραγματικά, δεν ξέρω πώς έγινε αυτό. Το έπαθα σαν τον Κολόμβο που πήγε στην Αμερική, αλλά δεν είχε καταλάβει ότι βρίσκεται εκεί, νόμιζε ότι είναι στην Ινδία. Πας στην παραλία, χαζεύεις, και ξαφνικά λες «Μy God, it's an other place!». Ένας χώρος που γίνεται δυνατός, παίρνει υπόσταση και επισκιάζει τα υπόλοιπα. Ο χώρος του Ίντερνετ.