31 Δεκεμβρίου 1902 Γέννηση του Νίκου Πλουμπίδη στα Λαγκάδια Γορτυνίας

Στις 25 Νοέμβρη 1952 η ασφάλεια ανακοινώνει τη σύλληψη του «από οκταετίας κρυπτόμενου κομμουνιστή Νικόλαου Πλουμπίδη».

Ο Νίκος Πλουμπίδης υπήρξε ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ, μέλος του Πολιτικού Γραφείου (Π.Γ) από το 1938, Συμμετείχε στην καθοδήγηση του παράνομου μηχανισμού στη διάρκεια του Εμφυλίου. Μετά την ήττα του Δ.Σ.Ε ήταν το μόνο μέλος του Π.Γ που παρέμεινε ασύλληπτο στην Αθήνα και η ηγεσία του έδωσε εντολή να αναλάβει την καθοδήγηση τον παράνομου δικτύου. Παράλληλα συνέδεσε το όνομά του με τις πρώτες προσπάθειες νόμιμης έκφρασης της Αριστερός, το 1950-1951.

Ο Πλουμπίδης συνελήφθησαν σε μια δύσκολη και σκοτεινή εποχή για την Ελλάδα. Μια εποχή όπου και η ίδια η δεξιά προσπαθούσε να αποδείξει την πλήρη υποταγή της στις Αμερικανικές δυνάμεις. Μια εποχή όπου η CIA και ο ΙΔΕΑ διαφέντευαν και τρομοκρατούσαν την Ελλάδα, και που ο δύσμοιρος λαός προσπαθούσε να μαζέψει τα κομμάτια του από τον εμφύλιο και να ξανασταθεί στα πόδια του.

Ο Νίκος Πλουμπίδης σε όλη του την πολιτική διαδρομή του στάθηκε επαναστάτης, κομμουνιστής, ανυποχώρητος αγωνιστής. Ακόμα και τότε που το ΚΚΕ μέσα απ’ τον ραδιοσταθμό «Ελεύθερη Ελλάδα» -βασιζόμενο σε εντελώς λαθεμένη πληροφόρηση τον χαρακτήριζε ως «από 28ετίας πράκτορας» της Ασφάλειας και των Άγγλων, υπεύθυνο για τη σύλληψη και εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη, αμφισβητώντας ακόμη και την εκτέλεση του, λέγοντας ότι ήταν σκηνοθεσία των Αμερικανών.

Απ’ την πλευρά του ο Ν. Πλουμπίδης αρνήθηκε να αποκηρύξει το ΚΚΕ, διακήρυξε τον σεβασμό στις αποφάσεις του Π.Γ. ακόμη και εάν ήταν λανθασμένες, όπως στη δική του περίπτωση, και ζήτησε την υποταγή όλων, συγγενών και φίλων, σε αυτές.

Στην δίκη που ακολουθεί το στρατοδικείο τον καταδικάζει σε θάνατο στις 3 Αυγούστου καιο κομμουνιστής ηγέτης πέφτει νεκρός απ’ τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος στις 14 Αυγούστου 1954.

Η κυβέρνηση του Πλαστήρα, το παλάτι, το στρατιωτικό και παραστρατιωτικό κατεστημένο, τα «κεντροαριστερά» και τα «κεντροδεξιά» όργανα της αμερικανοδουλείας, εκτέλεσαν τον Πλουμπίδη, για ένα και μοναδικό λόγο: Επειδή ήταν κομμουνιστής. 

Πλήρωσε με την ζωή του το ταξικό μίσος του μετεμφυλιοπολεμικού αστικού καθεστώτος στην Ελλάδα.

Το ίδιο είχε συμβεί και με τις εκτελέσεις που προηγήθηκαν στις 30 Μάρτη 1952 των Ν. Μπελογιάννη, Δ. Μπάτση, Ν. Καλούμενο και Ηλίας Αργυριάδη.

Χαρακτηριστικό απόσπασμα από κείμενο του που δημοσιεύτηκε σε εφημερίδες της εποχής λίγο πριν την εκτέλεση του: «Δε με χωρίζει καμιά διαφορά με την ηγεσία του κόμματός μου. Η ανακοίνωσι του κόμματος περί αποκηρύξεώς μου είχε σκοπό να προφυλάξη το κόμμα από έναν υποτιθέμενο εχθρό και οφείλεται σε σφαλερές ενδείξεις και υποβολιμαίες πληροφορίες. Πάντως, πιστεύω ότι το κόμμα θα επανεξετάση εν καιρώ το ζήτημα. Η απόφασι του κόμματος, οποιαδήποτε κι αν είναι, θα είναι για μένα σεβαστή. Δεν είμαι προδότης, αλλά ήμουν, είμαι και θα είμαι πιστός στο κόμμα»
(«ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ» 25/7/1954).

Ο Ν. Πλουμπίδης έπεσε δολοφονημένος από τις σφαίρες του μοναρχοφασιστικού καθεστώτος με τις εφημερίδες της εποχής να γράψουν: 

«Εξετελέσθη ζητωκραυγάζων υπέρ του ΚΚΕ, αντιμετώπισε με απόλυτον ψυχραιμίαν τας σφαίρας του αποσπάσματος» και «δεν εδέχθη ούτε να κοινωνήση, ούτε να του δέσουν τους οφθαλμούς του».

Ο Ν. Πλουμπίδης ήταν και παρέμεινε μέχρι την τελευταία στιγμή ένας κομμουνιστής λαϊκός αγωνιστής.

Η αποκατάσταση του Ν. Πλουμπίδη από το ΚΚΕ έγινε με απόφαση της 9ης Ολομέλειας, τον Αύγουστο του 1958


Σπάνιες φωτογραφίες και ντοκουμέντα από το αρχείο του Νίκου Πλουμπίδη 
Το αρχείο του Νίκου και της Ιουλίας Πλουμπίδη - Παπαχρίστου, που παρέμενε επί μισό αιώνα ένα οικογενειακό, εφτασφράγιστο μυστικό, παραδόθηκε το 2005 από τον γιο τους Δημήτρη Πλουμπίδη στο Μουσείο Μπενάκη και βρίσκεται από τότε στα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου ταξινομημένο και προσιτό στην επιστημονική έρευνα.

Πρόκειται για μεγάλο σε όγκο και αξία υλικό (βιογραφικά και αυτοβιογραφικά σημειώματα, έγγραφα που αφορούν την κομματική τους δράση, αποφάσεις δικαστηρίων, αλληλογραφία της φυλακής, φάκελο της δίκης Πλουμπίδη, σημειώματα από την παρανομία, φωτογραφίες, αποκόμματα τύπου κ.ά.) που παρέδωσαν στη σύντροφο του Νίκου Πλουμπίδη ο πατέρας της Απόστολος και ο αδελφός της Δημοσθένης Παπαχρίστου, όταν εκείνη αποφυλακίστηκε το 1959 και που η Ιουλία Πλουμπίδη – Παπαχρίστου συνέχισε να το εμπλουτίζει ως το θάνατό της.

Ο αναλυτικός κατάλογος του αρχείου εκδόθηκε το 2008 από το Μουσείο Μπενάκη, με ταξινόμηση-επιμέλεια Αλέκου Π. Ζάννα και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ένα –μικρό- δείγμα τεκμηρίων (κυρίως φωτογραφιών) και βιογραφικά στοιχεία (σε μορφή χρονολογίου) των Νίκου και Ιουλίας Πλουμπίδη.

Παραθέτουμε το Χρονολόγιο Νίκου Πλουμπίδη, για το οποίο σημειώνει ο επιμελητής της έκδοσης: «Για τη σύναξη της μικρής αυτής βιογραφίας χρησιμοποιήθηκε δακτυλόγραφο αυτοβιογραφικό κείμενο του Νίκου Πλουμπίδη (φωτοτυπία του απόκειται στο αρχείο), στο οποίο ο Ν. Πλουμπίδης περιγράφει την κομματική του δράση ως το 1948. Επίσης ελήφθησαν υπ’ όψιν ένα ακόμη χειρόγραφο με την ένδειξη «Πλήρης κομματική ταυτότητα και δράση του συντ. Νίκου Πλουμπίδη» και το έγγραφο με τίτλο «Ημερομηνίες που σ’ αυτές αναφέρονται τα γεγονότα και ενέργειες που έχουν σχέση με την εξέταση της υπόθεσης Πλουμπίδη» (δακτυλόγραφο με την υπογραφή του Ηλία Ρούνη, 20/11/1957) από το ίδιο αρχείο». Επίσης φωτογραφίες και άλλα ντοκουμέντα που περιλαμβάνονται στην ίδια έκδοση.
«1902 Γέννηση του Νίκου Πλουμπίδη (31 Δεκεμβρίου) στα Λαγκάδια Γορτυνίας.
1922-1924 Υπηρετεί τη θητεία του στο στρατό και λίγο πριν από την αναχώρηση της μονάδας του το μέτωπο στη Μικρά Ασία καταρρέει. Στη συνέχεια σπουδάζει στο διδασκαλείο Πύργου και διορίζεται δάσκαλος στη Βούρμπα (Μηλέα) της Ελασσόνας τον Σεπτέμβριο του 1924.
1925 Εντάσσεται στο Κομμουνιστικό κίνημα και πρωτοστατεί σε αγροτικές και εργατικές κινητοποιήσεις στην περιοχή της Ελασσόνας.
1929-1931 Βρίσκεται στην Αθήνα για μετεκπαίδευση ως δάσκαλος και προσβάλλεται από φυματίωση μετά τη φοιτητική απεργία του 1929, στην οποία έλαβε μέρος και ξυλοκοπήθηκε άγρια. Λίγο αργότερα, με τον νόμο για το «ιδιώνυμο», απολύθηκε από τη δημόσια εκπαίδευση. ― Αναλαμβάνει ηγετικές θέσεις στα συνδικάτα των Δημοσίων Υπαλλήλων και το 1931 συλλαμβάνεται και καταδικάζεται για υποκίνηση σε απεργία. Αποφυλακίζεται μετά από έρανο των Δημοσίων Υπαλλήλων. ― Στη λεγόμενη «φραξιονιστική πάλη», εντός του ΚΚΕ, ανήκε στην αριστερή τάση του Γ. Σιάντου.
1932 Καταλαμβάνει διάφορες θέσεις στην κομματική και συνδικαλιστική ιεραρχία του ΚΚΕ (μέλος του προεδρείου της Ενωμένης Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας) και στις εκλογές του 1932 είναι υποψήφιος βουλευτής του Ενιαίου Μετώπου. Την ίδια χρονιά νοσηλεύεται σε σανατόριο στην ΕΣΣΔ, εκπροσωπεί την «Ενωτική ΓΣΕΕ» στην Κόκκινη Συνδικαλιστική Διεθνή και σπουδάζει στο «Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο των Εργαζομένων στην Ανατολή» (KUTV). Τον Ιανουάριο του 1934 αποκτά την ιδιότητα του στελέχους της «Κόκκινης Συνδικαλιστικής Διεθνούς» (Προφιντέρν).
1933 Καθοδηγητικό στέλεχος του δημοσιοϋπαλληλικού τομέα και υποψήφιος βουλευτής του Παλλαϊκού Μετώπου στις εκλογές.
1935 Στο 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ εκλέγεται αναπληρωματικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Πηγαίνει στη Μόσχα για νοσηλεία και συνεχίζει τις σπουδές του στη «Σχολή Λενίντσκι». ― Ως μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ μετέχει στο 7ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς (25 Ιουλίου – 21 Αυγούστου). ― Αναλαμβάνει χρέη γραμματέα της Ενωτικής ΓΣΕΕ.
1936 Υποψήφιος του ΚΚΕ στην Αθήνα και τη Λάρισα στις βουλευτικές εκλογές. ― Καθ’ όλη τη διάρκεια της δικτατορίας Μεταξά συνεχίζει την κομματική και συνδικαλιστική του δράση.
1937 Καθοδηγητής, μετά το πρώτο κύμα συλλήψεων, των οργανώσεων Βόλου και Θεσσαλονίκης.
1938 Μετά τη σύλληψη των μελών της Γραμματείας της ΚΕ γίνεται μέλος του Πολιτικού Γραφείου από τον Γ. Σιάντο και μετά τη σύλληψη του τελευταίου δημιουργεί τη λεγόμενη «Παλιά Κεντρική Επιτροπή», στο τέλος του 1938, με τους Μήτσο Παπαγιάννη, Βαγγέλη Κτιστάκη, Σοφία Βιτσαρά, Χρήστο Κανάκη κ.ά.
1939 Συλλαμβάνεται τον Μάιο και καταδικάζεται, αρχικά, σε φυλάκιση 5 ετών και διετή εξορία και στη συνέχεια η ποινή μειώνεται σε 2 χρόνια και έξι μήνες.

«Εγεννήθηκα στα τέλη Δεκέμβρη του 1902. Διορίσθηκα δάσκαλος το 1924. Έγινα μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος το 1925. Απολύθηκα από δάσκαλος το 1931 και αφοσιώθηκα πλέρια στο Λαϊκό Επαναστατικό κίνημα. Το κόμμα μου, αναγνωρίζοντας τις πράξεις μου με ανέβασε σε όλα τα σκαλοπάτια της Κομματικής ιεραρχίας. Ταξίδεψα στο εξωτερικό. Φυλακίστηκα πολλές φορές. Τελευταία πιάστηκα από προδοσία το Νοέμβρη του 1952. Σε δυο μέρες μετά τη σύλληψή μου, το Π.Γ. από λαθεμένες ενδείξεις και από υποβολιμαίες από τον εχθρό πληροφορίες με χαρακτήρισε προδότη.

Ο Νίκος Πλουμπίδης με την πεθερά του Ουρανία Παπαχρίστου κατά τη διάρκεια της δίκης του (1953). Μέσω αυτής κατάφερε και «έβγαλε» τα σημειώματα της φυλακής

Εγώ ήμουν, είμαι και θα παραμείνω πιστός στο Κόμμα μου, στον Κομμουνισμό και στη λαϊκή υπόθεση. Θάρθη καιρός που οι κατήγοροί μου -οι τίμιοι και οι καλόπιστοι- θα ντρέπονται για την ελαφρότητα που έδειξαν απέναντί μου. Του Αύγουστο του 1953 καταδικάστηκα δις σε θάνατο. Η αναίρεση στον Άρειο Πάγο απερρίφθη. Τώρα περιμένω το Συμβούλιο Χαρίτων και κλεισμένος στο κελί της απομόνωσης περιμένω το θάνατο, είτε από το εκτελεστικό απόσπασμα ή από την αρρώστια. Πήρα συντρόφισσά μου την Ιουλία Α. Παπαχρίστου.»
[Τυπογραφική μεταγραφή χειρογράφου του Νίκου Πλουμπίδη από τη φυλακή (Μάρτιος 1954), λίγους μήνες πριν από την εκτέλεσή του (φωτοτυπία απόκειται στο ομώνυμο αρχείο)]

1940 Με την κήρυξη του πολέμου, όντας πολιτικός κρατούμενος στις φυλακές του σανατορίου της «Σωτηρίας», θεωρεί πλαστή τη γνωστή επιστολή Ζαχαριάδη, η οποία καλεί σε συστράτευση εναντίον του κατακτητή, θέση που αργότερα ανασκευάζει.
1942 Μετά την αποφυλάκισή του εξορίζεται στην Τρίπολη και δραπετεύει τον Μάιο από το εκεί σανατόριο. Αναλαμβάνει πολιτική και συνδικαλιστική δράση στην Αθήνα, όπου θα παραμείνει καθ’ όλη τη διάρκεια της Κατοχής. Εκλέγεται μέλος του Π.Γ. και μετέχει στη δεύτερη Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ (20-23 Δεκεμβρίου).

1943 Λαμβάνει ενεργό μέρος στην οργάνωση της εαμικής αντίστασης και συμμετέχει στη σύσκέψη για την ίδρυση της ΕΠΟΝ στις 23 Φεβρουαρίου. Έχει επίσης καίριο οργανωτικό ρόλο στη μεγάλη διαδήλωση της 5ης Μαρτίου, με την οποία ματαιώθηκε η ευρεία πολιτική επιστράτευση Ελλήνων εργατών που θα επάνδρωναν τα γερμανικά εργοστάσια (το αντίστοιχο του Service de Travail Obligatoire – S.T.O. στη Γαλλία).
1944 Στη 10η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ (Ιανουάριος) επανεκλέγεται στο Πολιτικό Γραφείο.
1945 Επανεκλογή του στο Πολιτικό Γραφείο στην 11η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (5-10 Απριλίου). ― Στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ (Οκτώβριος), μετά την επιστροφή Ζαχαριάδη (Ιούνιος) εκλέγεται μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και ταμίας, αλλά όχι και στο Π.Γ. του Κόμματος.
1946 Περνάει στην παρανομία και οργανώνει μαζί με τον Στέργιο Αναστασιάδη τον παράνομο μηχανισμό.
1947-1949 Στην 3η Ολομέλεια (κλιμάκιο της Αθήνας), σε συνθήκες παρανομίας και εμφυλίου πολέμου εκφράζει επιφυλάξεις σχετικά με τη γραμμή του ΚΚΕ όσον αφορά τη δυνατότητα εξασφάλισης εφεδρειών για τον Δημοκρατικό Στρατό από τις πόλεις. ― Τα χρόνια της παρανομίας (1947-1952) έχει ηγετικό ρόλο στις κομματικές οργανώσεις της Αθήνας και το 1949, μετά τις αθρόες συλλήψεις, εξακολουθεί να είναι υπεύθυνος του κλιμακίου της Αθήνας ως μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, χωρίς να είναι μέλος του Πολιτικού Γραφείου.

Από τα σημειώματα της φυλακής. Μάρτιος 1954. Οι απόψεις του Νίκου Πλουμπίδη για τον Άρη Βελουχιώτη (Δείτε εδώ σχετική ανάρτησή)

1950 Ίδρυση της «Δημοκρατικής Παράταξης», όπου είχε κεντρικό ρόλο.
1951 Ίδρυση ΕΔΝΕ και ΕΔΑ, όπου επίσης είχε ουσιαστικό ρόλο. ― Με απόφαση του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ ο Νίκος Πλουμπίδης καλείται να διευθύνει την εκλογική μάχη του Κόμματος στις εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου. ― Ενδείξεις δυσπιστίας, όσον αφορά το πρόσωπό του, από την ηγεσία του Κόμματος στο εξωτερικό.
1952 Αρχίζουν να συγκεντρώνονται εκθέσεις εναντίον του Νίκου Πλουμπίδη από τον κομματικό μηχανισμό (Ιανουάριος). ― Μετά την καταδίκη του Νίκου Μπελογιάννη σε δεύτερο βαθμό, ο Νίκος Πλουμπίδης με επιστολή του προς τον συνήγορο του Μπελογιάννη Άγγελο Τσουκαλά αναλαμβάνει όλη την ευθύνη για όσα κατηγορείται ο Μπελογιάννης, και προτείνει να παρουσιαστεί στο δικαστήριο και να δικαστεί, υπό τον όρο ότι δεν θα εκτελεστεί ο Μπελογιάννης. Σχεδόν αμέσως ο ραδιοσταθμός του ΚΚΕ («Ελεύθερη Ελλάδα») μεταδίδει ότι η επιστολή του Πλουμπίδη είναι πλαστή και κατασκευασμένη από την αστυνομία. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του ραδιοσταθμού ο Πλουμπίδης είναι άρρωστος και νοσηλεύεται στο εξωτερικό. Τελικά, ο Νίκος Μπελογιάννης εκτελείται στις 3 Μαρτίου και στις 25 Ιουλίου το Πολιτικό Γραφείο συντάσσει ογκώδη έκθεση, όπου ο Νίκος Πλουμπίδης περιγράφεται ως προδότης και χαφιές, την οποία ο ίδιος αγνοεί. ― Ο Νίκος Πλουμπίδης συλλαμβάνεται στις 25 Νοεμβρίου και δύο μέρες αργότερα πληροφορείται από το κομματικό ραδιόφωνο τις βαρύτατες κατηγορίες εναντίον του.
1953 Δικάζεται από το Έκτακτο Στρατοδικείο (23 Ιουλίου-3 Αυγούστου) και η δίκη του παίρνει τεράστια δημοσιότητα. Καταδικάζεται σε θάνατο.

Κάρτα ζωγραφισμένη από την Ιουλία Πλουμπίδη (φυλακές Αβέρωφ) με ευχές από τον Νίκο Πλουμπίδη προς την ίδια

1954 Εκτελείται στο Δαφνί στις 14 Αυγούστου. Την επομένη της εκτέλεσής του, που κυριαρχεί στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, ο ραδιοσταθμός «Ελεύθερη Ελλάδα» μεταδίδει ότι ο Πλουμπίδης δεν εκτελέστηκε και βρίσκεται εκτός Ελλάδος.
1957 Συγκροτείται στην υπερορία, από την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, εξεταστική επιτροπή από τον Ηλία Ρούνη κ.ά., της οποίας το πόρισμα, που ακυρώνει το εναντίον του κατηγορητήριο, υπέγραψαν οι Νίκος Βατουσιανός και Μήτσος Κωτούζας.
1958 Λαμβάνεται απόφαση για «αποκατάσταση της μνήμης» των Κώστα Καραγιώργη, Νίκου Πλουμπίδη και Γιώργη Σιάντου, που δημοσιοποιείται πολύ αργότερα.»
Πηγή: atexnos.gr  Νίκος Πλουμπίδης