Ο Δημήτρης Χατζής σε μια προφητική συνέντευξη, πριν από 31 χρόνια
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΙΩΝΗ
Ο Δημήτρης Χατζής σε μια προφητική συνέντευξη, πριν από 31 χρόνια Τον πρωτογνώρισα μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του «Το τέλος της μικρής μας πόλης», τότε -προδικτατορικά- που αναζητούσαμε τη γνώση στα απαγορευμένα ή «απόβλητα» από τις εξουσίες βιβλία ή θεάματα.
«Ολα είναι ανοργάνωτα, όλα είναι εν τω γίγνεσθαι» «Ολα είναι ανοργάνωτα, όλα είναι εν τω γίγνεσθαι» Ενα από αυτά και το εν λόγω (έκδοση του περιοδικού «Επιθεώρηση Τέχνης»), με το οποίο ο Δημήτρης Χατζής έγινε γνωστός και αγαπητός. Επειτα (κυρίως μετά τη χούντα, που τον είχε στους απαγορευμένους) ήρθαν και τ' άλλα: «Φωτιά», «Ανυπεράσπιστοι», «Το διπλό βιβλίο», «Σπουδές», «Θητεία», «Το πρόσωπο του νέου ελληνισμού» (όλα σε νεότερες εκδόσεις από το «Ροδακιό»).
Ο Δημήτρης Χατζής (όρθιος, 3ος από αριστερά) με τον Θανάση Γεωργίου (όρθιος, 2ος από αριστερά) στον Γράμμο, το καλοκαίρι του 1948.
Μια ζωή (κι αυτός) στην περιπέτεια, καθώς η γνώση και οι καιροί τον ήθελαν σπουδαστή-αγωνιστή: εξόριστος επί Μεταξά, στην ΕΑΜική αντίσταση, αντάρτης και, μετά την ήττα, καταδικασμένος σε θάνατο, στην αναγκαστική υπερορία - σε Ρουμανία και Ουγγαρία, απ' όπου, έπειτα από 26 χρόνια, επέστρεψε το 1975 στην Ελλάδα, για να φύγει από τη ζωή έξι χρόνια αργότερα (20 Ιουλίου 1981 - πριν από 30 χρόνια, στα 68 του). Και φυσικά, από νεαρή ηλικία, ο λόγιος: δημοσιογραφία-λογοτεχνία. Κάτι που συνέχισε κι εκεί έξω, κι εδώ, όταν επέστρεψε, όπου όμως δεν καλοπέρασε. Μια σειρά μαθημάτων λογοτεχνίας, ως επισκέπτης καθηγητής, στο Πανεπιστήμιο Πατρών σκόνταψε στην αντίδραση του συντηρητικού πανεπιστημιακού κατεστημένου. Και σταμάτησε, μολονότι οι φοιτητές έσπευδαν πατείς με πατώ σε.
Ο ίδιος όμως δεν πτοήθηκε. Συνέχισε να γράφει, να βγάζει τα βιβλία του, να δίνει διαλέξεις. Δεν βαρέθηκε
«Είναι αλήθεια ότι τον πρώτο καιρό ήθελα να φύγω. Δεν μπορούσα να καταλάβω την αναρχία, την αταξία, την ασυνέπεια, την έλλειψη αγωγής και σεβασμού των συνανθρώπων μου. Η έλλειψη οργάνωσης, η έλλειψη καθορισμένων δικαιωμάτων δικών μου, δικών σου, κατάλοιπο μιας κοινωνίας που δεν έχει συγκροτηθεί ακόμη, με τρέλαιναν κυριολεκτικά. Είναι το πιο εύκολο πράγμα να πεις: Γεια σας, ρε, σας βαρέθηκα και φεύγω και δεν θέλω ούτε στο τηλέφωνο να σας ακούω», μου είπε σε συνέντευξη που του πήρα και δημοσιεύθηκε στην παρούσα εφημερίδα στις 4 Μαρτίου 1980 (ένα χρόνο και κάτι πριν από το θάνατό του).
Τον είχα βρει σ' ένα μικρό διαμέρισμα στο Παγκράτι, όπου ζούσε με τη σύζυγό του, την αρχαιολόγο Καίτη Αργυροκαστρίτου και τη μικρή τους κόρη Αγγελίνα. Εναν ευγενέστατο και τρυφερότατο πνευματικό άνθρωπο, που δεν χόρταινες να ακούς. Μερικά ακόμη ψήγματα από εκείνη τη συνέντευξη (η «Ε» τού είχε εκτενές αφιέρωμα και το 2006, στα 25 χρόνια από το θάνατό του):
** «Νομίζω ότι σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν σ' όλους τους τομείς ξεχωριστές μονάδες αξιολογότατες. Αλλά το μεγάλο πρόβλημα είναι η συγκρότηση αυτών των δυνάμεων, η ενοποίησή τους, η καλή χρησιμοποίηση, έτσι ώστε σε κάθε τομέα να δημιουργηθούν οι βάσεις, τα θεμέλια, η υποδομή που μας λείπει».
Ολα ανοργάνωτα
** «Εχουμε πρόοδο, έχουμε δυνάμεις, αλλά εκείνο που διέπει την παραγωγική μας ζωή και την κοινωνική μας διάρθρωση είναι η αταξία και η αναρχία. Ολα είναι ανοργάνωτα, όλα είναι εν τω γίγνεσθαι, όλα είναι μέσα σε μια εγκατάλειψη, σε μια παθητικότητα και σε μια αναμονή: αύριο θα γίνει. Πολλή καθυστέρηση και πολλή υπανάπτυξη υπάρχουν μέσα στην ανάπτυξή μας».
** «Ενα κατεστημένο που δεν σ' αφήνει να περάσεις πουθενά, αν δεν δώσεις γην και ύδωρ. Είναι ένα ένστικτο συντηρητικότητας που τους κάνει να φοβούνται κάθε καινούργια δύναμη, κάθε καινούργια ιδέα».
** «Η στάση ενός πνευματικού ανθρώπου είναι τριών λογιών: α) Εκείνων που θεληματικά, ενσυνείδητα, θα σωπάσουν. Δεν θέλουν να θίξουν τα κακώς κείμενα, αντίθετα θέλουν να επωφεληθούν απ' αυτό για δικά τους ιδιοτελή συμφέροντα. β) Εκείνων οι οποίοι μπορούν να επαναλαμβάνουν χωρίς δυσκολία τα ίδια πράγματα, ακόμη, θα 'λεγα, από μια δημαγωγική τάση, να ζούνε από αυτή την αγωνία, από αυτή την αντίθεση. Και γ) Υπάρχει η κατηγορία εκείνων οι οποίοι θα ήθελαν να πουν κάτι ολοκληρωμένο πάνω σ' αυτά τα πράγματα. Θέλω, λοιπόν, για μια ακόμη φορά, να εξομολογηθώ ότι θέλω να είμαι κι εγώ από αυτούς που δεν μπορούν να βρουν αυτό το ολοκληρωμένο πράγμα που έχει να πει κανείς πάνω σε κάθε ζήτημα. Για όλα υπάρχουν οι αντίθετες όψεις, η δυσκολία να συνεννοηθείς, η δυσκολία να έχεις μια ξεκάθαρη και οριστική γνώμη στο κάθε τι».
** «Εχουμε μια δυσκολία να συλλάβουμε τα πράγματα διότι δεν είναι μονάχα δικά μας προβλήματα, αλλά όλων των προηγμένων χωρών της Ευρώπης, με τη διαφορά ότι εμείς δεχόμαστε να πίνουμε το ζουμί των προβλημάτων των προηγμένων χωρών, ενώ έχουμε και τα προβλήματα της υπανάπτυξης, που θα τα έχουμε οξύτερα στα χρόνια που έρχονται».
Κι ας σταματήσω στο σημείο αυτό την πριν από 31 χρόνια συνέντευξη αυτή με τον Δημήτρη Χατζή...
0 σχόλια