Ο βίος και ο αγώνας του Κόλινς πέρασαν και στον κινηματογράφο το 1996, από τον συμπατριώτη του, Νιλ Τζόρνταν, με τίτλο «Μάικλ Κόλινς ο επαναστάτης», με τον Λίαμ Νίσον στον επώνυμο ρόλο, αποσπώντας Χρυσό Λιοντάρι καλύτερης ταινίας και βραβείο καλύτερης ερμηνείας στον Νίσον στο Φεστιβάλ Βενετίας, ενώ απέσπασε και Οσκαρ καλύτερης φωτογραφίας και μουσικής. Στην Ελλάδα το «Γελαστό παιδί» συνδέθηκε με τη δολοφονία του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη από τους παρακρατικούς το 1963 -πολύ περισσότερο όταν ο Κώστας Γαβράς το χρησιμοποίησε ως βασικό μουσικό μοτίβο στην ταινία του «Ζ», ενώ στο ίδιο τραγούδι, με τη φωνή της Φαραντούρη, ο στίχος «σκοτώσαν οι δικοί μας το γελαστό παιδί» έγινε «σκοτώσαν οι φασίστες το γελαστό παιδί». Φαραντούρη και Γιαννακοπούλου το περιελάμβαναν στις συναυλίες που έδιναν στη διάρκεια της δικτατορίας στο εξωτερικό.
 
Αλλά υπάρχει μια σύνδεση και με ένα άλλο τραγούδι του έργου, το «Ηταν 18 Νοέμβρη» -αυτό σχετικά με τη φοιτητική εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973 (πριν από 38 χρόνια, τις ημέρες αυτές), όπου το «ήταν 18 Νοέμβρη» έγινε «ήταν 17 Νοέμβρη» (η νύχτα που η χούντα μακέλεψε το Πολυτεχνείο).
 
Ας δούμε, κλείνοντας, τι λέει ο Μίκης Θεοδωράκης για τον «Ομηρο» (στο βιβλίο του «Το χρέος»). Αφού το χαρακτηρίζει ως «αριστούργημα της ιρλανδικής θεατρικής τέχνης», «υπόδειγμα σύγχρονου δραματικού έργου» και «τέλειο υπόδειγμα για τη σύγχρονη λαϊκή τραγωδία», προσθέτει: «Ο Μπίαν εμπνέεται από τον απελευθερωτικό αγώνα του ιρλανδικού λαού. Δεν μένει όμως εκεί αλλά [...] υψώνει μια σπαρακτική κραυγή μπροστά στον παραλογισμό του πολέμου, που μεταβάλλει τους ανθρώπους σε απλά εξαρτήματα ενός αποτρόπαιου και στυγνού μηχανισμού που ζει με σάρκες και δάκρυα». 

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΙΩΝΗ
«Και μετά θα κάααθεσαι!»

Μπορεί να είσαι θαυμαστής του Ορσον Ουέλς, του Λόρενς Ολιβιέ, του Μάρλον Μπράντο και του Τζέιμς Ντιν, και παράλληλα να θαυμάζεις, από τους Ελληνες, (και) τον Μίμη Φωτόπουλο;
Γίνεται, καθώς στις δεκαετίες του '50 και του '60 ο Φωτόπουλος υπήρξε ένας από τους πιο δημοφιλείς, κωμικούς κυρίως, ηθοποιούς. Ενας ηθοποιός που ερμήνευε με πειστικότητα στο θέατρο και στο σινεμά -όπου έγινε ευρύτερα γνωστός- αντιπροσωπευτικούς τύπους που, λίγο πολύ, εξέφραζαν τον σύγχρονο Ελληνα: οικογενειάρχης, μικροεπιχειρηματίας, μεροκαματιάρης, μπατίρης, κομπιναδόρος, φουκαράς, μάγκας και περιστασιακά, χωρίς να ανήκει στην κατηγορία των ζεν πρεμιέ, γόης.
Και τι μάγκας...
Με το απλό και συμπαθητικό παρουσιαστικό του, κι αυτή τη χαρακτηριστική μακρόσυρτη μπάσα φωνή, διακρίθηκε επί μισό αιώνα σ' ένα πλουσιότατο ρεπερτόριο, από κλασικό ξένο θέατρο (Σέξπιρ, Τσέχοφ, Ιψεν, Γκόγκολ, Ανούιγ κ.ά.) μέχρι σύγχρονο ελληνικό -ηθογραφία, κωμωδία, φάρσα, λαϊκή σάτιρα, οπερέτα, επιθεώρηση, θεατρικές διασκευές (αξιομνημόνευτες οι επιδόσεις του στον «Δον Καμίλο» και τον «Καλό στρατιώτη Σβέικ»). Εφυγε από τη ζωή (από ανακοπή) στις 29 Οκτωβρίου (σαν αύριο) 1986 (πριν από 25 χρόνια), στα 73 του. Τελευταία του θεατρική εμφάνιση δύο χρόνια πριν, το 1984, στην επιθεώρηση των Λάκη Λαζόπουλου - Γιάννη Ξανθούλη «Μια στο Καστρί και μια στο πέταλο» (μαζί με τον Λαζόπουλο). «Μάγκα οικογενειακού βεληνεκούς και νοικοκύρη Ελληνα που δεν κινδυνεύει κανείς από τη γοητεία του» τον έχει χαρακτηρίσει ο Ξανθούλης.

Γεννημένος στις 20 Απριλίου 1913 στη Ζάτουνα της Αρκαδίας (εκεί όπου η χούντα είχε στείλει τον Μίκη Θεοδωράκη για «παραθερισμό»), κοντά στη Δημητσάνα, έμεινε μικρός ορφανός από πατέρα. Αρχικά θέλησε να σπουδάσει στη Φιλοσοφική του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά σταμάτησε στον δεύτερο χρόνο. Ακολούθησε τη φυσική του έλξη και μπήκε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού (Βασιλικού τότε) θεάτρου, αρχίζοντας την καριέρα του στα 19 του. Στην Κατοχή πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, για να βρεθεί δέσμιος στο αιγυπτιακό στρατόπεδο Ελ Ντάμπα. Σύντροφος στη ζωή και στους αγώνες η Μαργαρίτα Τσάλα, με την οποία απέκτησε δύο κόρες.


Ηθοποιός αλλά και θιασάρχης, σκηνοθέτης, συγγραφέας θεατρικών έργων και σεναρίων, ποιητής, απομνηματογράφος, δάσκαλος σε θεατρική σχολή. Με παραστάσεις ανά την Ελλάδα και το εξωτερικό (όπου ελληνισμός), κάτω από αντίξοες συχνά συνθήκες. Κι από ταινίες, περί τις εκατό (που τον κρατάνε ζωντανό επαναλαμβανόμενες στα κανάλια). Μερικοί τίτλοι: «Μαντάμ Σουσού» (η πρώτη του, 1948), «Οι Γερμανοί ξανάρχονται», «Γκόλφω», «Οι απάχηδες των Αθηνών», «Μια νύχτα στον Παράδεισο», «Ματωμένα Χριστούγεννα», «Ο Βαφτιστικός», «Ο πύργος των ιπποτών», «Κάλπικη λίρα» (απολαυστικότατος αόμματος... ανοιχτομάτης, που προφανώς δεν ήξερε ότι θα μπορούσε να είχε πάρει και... σύνταξη), «Ο μισογύνης», «Ούτε γάτα, ούτε ζημιά», «Το σωφεράκι», «Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο», «Λατέρνα, φτώχεια και γαρύφαλλο», «Εν πλω» (η τελευταία του, 1985). Κι από κοντά περί τα δώδεκα έργα στην τηλεόραση, ενώ συμμετείχε και σε ραδιοφωνικές εκπομπές, δίπλα (σε όλα) στους επιφανέστερους της γενιάς του.
Ζωή-ποτάμι
Τα βιώματά του καταγράφονται από τον ίδιο σε τέσσερις ποιητικές συλλογές και σε τρία πεζογραφήματα: «Ελ Ντάμπα» (εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»), «25 χρόνια θέατρο», «Το ποτάμι της ζωής μου» (εκδ. «Καστανιώτη»). Εξομολογείται: «Δεν γράφω για να με πούνε λογοτέχνη. Γράφω γιατί μόνο η δημιουργία μού γεμίζει τη ζωή μου. Εγώ αντί να πηγαίνω στα καζίνα και στις κοσμικές συγκεντρώσεις, προτιμώ να γράφω και να ζωγραφίζω». Γιατί υπήρξε και ζωγράφος -και ιδού πώς:
«Δεν έγινα από μόνος μου. Η... χούντα με έκανε... Στείλανε τη γυναίκα μου στη Γυάρο, διότι ήταν δημοτική σύμβουλος της Αριστεράς στο Μαρούσι. Εμεινα με τις δύο κόρες μου, μικρές τότε, να τις φροντίζω τώρα που έλειπε η μάνα τους. Αλλά γενικά η στέρηση της ελευθερίας μού κόστισε πολύ. Τυχαία βρήκα κάτι σκάρτα γραμματόσημα κι άρχισα να κάνω, αφηρημένος, διάφορα διακοσμητικά σχήματα. Αυτό συνεχίστηκε κάμποσες μέρες. Προμηθεύτηκα κι άλλα σκάρτα γραμματόσημα και σιγά σιγά άρχισα να φτιάχνω όλο και πιο ολοκληρωμένες παραστάσεις. Να μην τα πολυλογώ... πήραν έργα μου σε μια ομαδική έκθεση. Αρέσανε. Αγοραστήκανε και δύο. Και από εκεί και πέρα πήρα φόρα. Εφτασα τις δέκα εκθέσεις... Εχω πουλήσει πάνω από εκατό πίνακες».

Στο Μαρούσι ήταν το σπίτι του, όπου ο δήμος, μετά το θάνατό του, έδωσε στο θερινό του σινεμά τ' όνομα «Μίμης Φωτόπουλος». Κι ας κλείσω την αναφορά μου γι' αυτό τον περίφημο ηθοποιό και άνθρωπο με την παροιμιώδη ατάκα του στην επιθεώρηση των Σακελλάριου - Γιαννακόπουλου «Ανθρωποι - άνθρωποι»: «Και μετά θα κάααθεσαι...» (διαστροφικά προφητικό, θα μπορούσε να ειπωθεί, για τις μέρες μας...)

Το στρατόπεδο της Ελ Ντάμπα, που βρισκόταν 150 χιλιόμετρα μακριά από την Αλεξάνδρεια, ήταν τόπος εξορίας των Ελλήνων αριστερών, κατά την περίοδο των Δεκεμβριανών.

Στο βρετανικό στρατόπεδο της Αιγύπτου, στάλθηκαν πάνω από 5.000 Έλληνες αριστεροί και όχι μόνο.

Ανάμεσά τους και ο ηθοποιός Μίμης Φωτόπουλος.

Τα πολιτικά πιστεύω του Φωτόπουλου

Κατά την περίοδο της κατοχής, ο Μίμης Φωτόπουλος εντάχθηκε στην αντίσταση και συμμετείχε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο.

Λόγω της μόρφωσής του, είχε αναλάβει περισσότερο «διαφωτιστικό» ρόλο. Μετέφερε δηλαδή τις ιδέες και τη θεωρία της επανάστασης στον απλό κόσμο.

Το 1944, έγινε μέλος και στον θίασο των Ενωμένων Καλλιτεχνών, της ομάδας, δηλαδή, των ηθοποιών, που πρότασσαν, μέσα από τα έργα τους, τις ιδέες της αριστεράς.

Σαν μέλος αυτού του θιάσου, συμμετείχε σε παραστάσεις που γίνονταν σε υπόγεια θέατρα, υπό το άγρυπνο μάτι ανθρώπων του ΕΛΑΣ, που φύλαγαν ηθοποιούς και θεατές από ενδεχόμενο χτύπημα.

Η σύλληψη του ηθοποιού και η εξορία

Στα τέλη του 1944, τα Δεκεμβριανά είχαν ήδη ξεσπάσει στην Αθήνα.

Οι συγκρούσεις των ανταρτών με τους Βρετανούς και τις κυβερνητικές δυνάμεις ήταν καθημερινές και σφοδρές.

Πολλά σπίτια κάηκαν και χιλιάδες άνθρωποι, ακόμα και αμέτοχοι στη σύρραξη, βρήκαν τραγικό θάνατο.

Ένα από τα σπίτια που παραδόθηκαν στις φλόγες, ήταν και αυτό του Μίμη Φωτόπουλου. Η απώλεια ήταν μεγάλη.

Όχι μόνο γιατί ο ίδιος και ο αδελφός του βρέθηκαν στον δρόμο, αλλά και γιατί μέσα στο σπίτι τους, τα δύο αδέλφια είχαν μια τεράστια βιβλιοθήκη, με περισσότερα από 2.000 βιβλία, που κάηκαν.

Την παραμονή της πρωτοχρονιάς του 1945, ο Φωτόπουλος επισκέφτηκε τα στέκια των καλλιτεχνών στο Κολωνάκι, προκειμένου να βρει δουλειά.

Εκεί συνελήφθη. Τον είχε προδώσει ένας άνθρωπος του θεάτρου.

Ο ίδιος έχει περιγράψει τη στιγμή της σύλληψης στο βιβλίο του, «το ποτάμι της ζωής μου»:

«Ξαφνικά, ένα βάναυσο χέρι μου χτύπησε τον ώμο. Γυρίζω και βλέπω έναν ταξιθέτη. Ήτανε το πασίγνωστο τομάρι του θεάτρου, ο Αποστόλης. Σε λίγο, να “μαι στα βάθη ενός κρατητηρίου. Βρισκόμουν βέβαια σε ένα αστυνομικό τμήμα, που στεγαζόταν σε κάποια πολυκατοικία κοντά στην οδό Αμερικής. Στην αρχή ήμουν ο μόνος ένοικος. Μα μέσα σε δύο ώρες, αυτό το μπουντρούμι είχε γεμίσει με τόσο κόσμο, που δεν είχαμε αέρα να αναπνεύσουμε».

Λίγες μέρες αργότερα, οι κρατούμενοι φορτώθηκαν σε ένα καράβι και απέπλευσαν από το Φάληρο, με άγνωστο προορισμό.

Μέσα στο πλοίο βρίσκονταν στοιβαγμένοι Έλληνες άντρες κάθε ηλικίας. Κανείς τους δεν γνώριζε που τους πήγαιναν.

«Μας βάλανε στα έγκατα του καραβιού και μας κλείσανε πίσω από καγκελωτές σιδερένιες πόρτες, με σκοπούς μπροστά να μας φυλάνε. Ότι σαλπάραμε, το καταλάβαμε από το τράνταγμα της προπέλας, καθώς έσκιζε τα νερά του Σαρωνικού. Για που τραβάγαμε; Σίγουρα πάντως όχι για την Αίγινα».

Ο προορισμός ήταν η Ελ Ντάμπα της Αφρικής.

Η ζωή στο στρατόπεδο

Οι συνθήκες ζωής στην Ελ Ντάμπα ήταν πολύ δύσκολες.

Το στρατόπεδο είχε στηθεί πρόχειρα σε αμμόλοφους της ερήμου.

Οι Έλληνες, που δεν είχαν συνηθίσει το κλίμα της Αφρικής, δυσκολεύτηκαν να προσαρμοστούν.

Την ημέρα η ζέστη ήταν αφόρητη και το βράδυ η παγωνιά έκανε τους αιχμαλώτους να υποφέρουν.

Οι υποδομές ήταν σχεδόν ανύπαρκτες. Οι εξόριστοι ζούσαν μέσα σε συρματοπλέγματα, που έμοιαζαν με τεράστια κλουβιά.

Οι σκηνές δεν έφταναν για όλους, με αποτέλεσμα να συνωστίζονται για να κοιμηθούν.

Οι ψείρες έκαναν γρήγορα την εμφάνισή τους.

Το φαγητό ήταν μια ακόμη δύσκολη εμπειρία για τους εξόριστους.

Στην έρημο, οι αμμοθύελλες ήταν συχνές, με αποτέλεσμα πολύ συχνά οι εξόριστοι να μασάνε κόκκους άμμου, μέσα στο λιγοστό φαγητό που τους έδιναν.

Όλοι έψαχναν διεξόδους, που θα κράταγαν ζωντανή την ελπίδα για ζωή.

Ο Μίμης Φωτόπουλος βρήκε καταφύγιο στο θέατρο.

«Καιρό τώρα σκεφτόμασταν, πως μας έλειπε κάτι το ουσιαστικό. Ήταν το θέατρο. Στο κλουβί μας υπήρχε ένας θεατρώνης, ένας υποβολέας κι ένας ηθοποιός.

Μετά τις παραστάσεις που δώσαμε μες το κλουβί μας, φύγαμε για περιοδεία και στ’ απέναντι κλουβί».

Για αρκετό καιρό, ο Φωτόπουλος και η ομάδα του διασκέδαζαν τους υπόλοιπους κρατούμενους, κάνοντας κάτι δημιουργικό.



«Μας δώσανε από ένα επιστολόχαρτο να δώσουμε στους δικούς μας, ένα μήνυμα που θα ‘βαζε τέλος στην αγωνία της μάνας μου.

«Μάνα μου, βρίσκομαι στην Αφρική, στα σύρματα, χωρίς να ξέρω γιατί. Μ’ αρπάξανε βάναυσα μέσα από τη ζεστασιά σας. Είμαι καλά.

Όμως, η σκέψη μου είναι όλες τις ώρες κοντά σας. Γράψτε μου αμέσως δυο λέξεις, να μάθω κάτι για σας. Η αγωνία μου είναι τέτοια, που δεν περιγράφεται».

Η ίδια αγωνία κυρίευε όλη την οικογένεια. Έτσι, όταν ο ηθοποιός επέστρεψε, τον Μάρτιο του 1945, η ξαδέλφη του που τον αντίκρισε πρώτη, ξαφνιάστηκε τόσο, που της έπεσε από τα χέρια το ταψί με το φαγητό που κρατούσε.

Ήταν 25η Μαρτίου και ο Φωτόπουλος θεώρησε τη μέρα εκείνη, σημάδι της μοίρας.

Η περιπέτεια του ηθοποιού είχε αίσιο τέλος, αλλά ο ίδιος δεν ξέχασε ποτέ τη σκληρή εμπειρία της εξορίας.

Γι’ αυτό, η περιγραφή της περιόδου εκείνης στο βιβλίο του, είναι πολύ ζωντανή.


Οι μέρες κυλούσαν κι ενώ η ζωή στην Ελ Ντάμπα είχε μπει σε ένα ρυθμό, στην Ελλάδα, οι συγγενείς του ηθοποιού δεν είχαν καταφέρει να μάθουν τίποτα, για την τύχη του αγαπημένου τους.

Ο Χρόνης Μίσσιος γεννήθηκε στη Καβάλα, από γονείς καπνεργάτες. Έζησε τα πρώτα του χρόνια στα Ποταμούδια, μια γειτονιά γεμάτη πρόσφυγες, εργάτες και παράνομους κομμουνιστές κυνηγημένους από τη δικτατορία του Μεταξά. Η οικογένεια του καταφεύγει στη Θεσσαλονίκη, όπου Χρόνης δουλεύει σαν μικροπωλητής.

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΙΩΝΗ


Γεμάτη ζωή, τραγικό τέλος


Ο Ερνεστ Χέμινγουεϊ της περιπέτειας και της λογοτεχνίας Το πρωί της 2ας Ιουλίου 1961 (ακριβώς πριν από 50 χρόνια), ο Ερνεστ Χέμινγουεϊ επέστρεφε στο σπίτι του στο Κέτσαμ, στο Αϊντάχο της Κεντρικής Αμερικής, έπειτα από ένα πενθήμερο ευχάριστο ταξίδι με την (τέταρτη κατά σειρά) σύζυγό του, Μέρι Ουέλς, κι έναν φίλο τους.





Κι ενώ οι δύο συνοδοί του ξεφόρτωναν τις αποσκευές, ακούστηκε ένας πυροβολισμός. Ο Χέμινγουεϊ είχε τερματίσει τη ζωή του αυτοπυροβολούμενος με κυνηγετικό όπλο στο στόμα. Ηταν 62 ετών. Με τον ίδιο τρόπο είχε φύγει από τη ζωή το 1928 ο πατέρας του.





Ηδη είχε πεθάνει... άλλες δύο φορές -έτσι είχε γραφτεί στις εφημερίδες- για να διαψευστεί στη συνέχεια. Την πρώτη το 1944, στη διάρκεια μιας συσκότισης, όντας ανταποκριτής στο Λονδίνο. Τη δεύτερη το 1954, σε αεροπορικό δυστύχημα στην Αφρική, όπου είχε πάει για σαφάρι.





Της περιπέτειας





Η περιπέτεια χαρακτήριζε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του: πολεμικός ανταποκριτής, αλλά και αγωνιστής στους δύο παγκοσμίους πολέμους, σαφάρι άγριων ζώων, ψάρεμα, ταξίδια, έρωτες. Γόνιμος καρπός: ανταποκρίσεις και μυθιστορήματα που τον έκαναν έναν από τους πολυδιαβασμένους συγγραφείς στον κόσμο, ενώ έργα του έγιναν κινηματογραφικές ταινίες, με την ίδια απήχηση. Ενδεικτικά, ο «Αποχαιρετισμός στα όπλα» είναι το μυθιστόρημα το εμπνευσμένο από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ το «Για ποιον χτυπά η καμπάνα» από τον ισπανικό εμφύλιο, όπου είχε ταχθεί με το μέρος των δημοκρατικών. Δύο τόμοι με δημοσιογραφικά κείμενα με πολεμικές ανταποκρίσεις, εντυπώσεις από ταξίδια και άλλα, με το γενικό τίτλο «Με υπογραφή Χέμινγουεϊ», περιλαμβάνονται στη σειρά των έργων του που κυκλοφορούν απ' τις εκδόσεις «Καστανιώτη». Εκεί υπάρχουν σελίδες και για τη Μικρασιατική Καταστροφή (από το εξώφυλλο του δεύτερου τόμου, που κυκλοφόρησε πρόσφατα, η φωτογραφία του Χέμινγουεϊ που συνοδεύει το παρόν κείμενο). Ελκυστική θεματογραφία, απλό και περιεκτικό ύφος και ζωντανός διάλογος χαρακτηρίζουν τα γραφτά του.





Ωστόσο ούτε ο πλήρης εμπειριών βίος ούτε η δόξα ούτε τα βραβεία, συμπεριλαμβανομένου και του Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1954 (που επικαλούμενος λόγους υγείας δεν προσήλθε να παραλάβει) τον έκαναν ευτυχισμένο. Μελαγχολία, απαισιοδοξία, νευρική υπερένταση, απώλεια μνήμης τον οδήγησαν στην αυτοχειρία.





Ο Φρέντυ Γερμανός στο μυθιστόρημά του «Τερέζα» (εκδ. «Καστανιώτη», 1997), με θέμα τον έρωτα του Αμερικανού συγγραφέα με μια ωραία Ελληνίδα στην Κωνσταντινούπολη, αναφέρει σε κείμενό του σε αφιέρωμα του περιοδικού «Διαβάζω» στον Χέμινγουεϊ (13/1/87), ότι ο συγγραφέας είχε επισκεφθεί την Ελλάδα σε ηλικία 23 ετών (το 1922), αλλά «το όνομά του δεν έλεγε τίποτα σε κανένα - και κανένας δεν του 'χε δώσει ιδιαίτερη σημασία!». Και πιο κάτω: «Ο Ερνυ αγαπούσε την Ελλάδα», μου 'χε πει η γυναίκα του, που είχα γνωρίσει στο Κανάβεραλ το 1969. «Κουβαλούσε μέσα του πολλές εικόνες απ' την Ελλάδα του '22. Κάθε τόσο γύριζε σ' αυτές - όπως γυρνάει κάθε άνθρωπος στ' ανθισμένα μονοπάτια της νιότης του».





Ο Κάστρο





Ο Χέμινγουεϊ αγαπούσε ιδιαίτερα την Κούβα, όπου από το 1939 είχε αγοράσει ένα κτήμα σε προάστιο της Αβάνας - μουσείο σήμερα, όπως και ένα είδος «πνευματικού προσκυνήματος» είναι το μπαρ όπου σύχναζε. Στην Κούβα είχε εμπνευστεί τη νουβέλα «Ο γέρος και η θάλασσα», ενώ είχε γνωριστεί και με τον Φιντέλ Κάστρο, ο οποίος τον εκτιμούσε ιδιαίτερα. Αυτό καταφαίνεται από τις αλλεπάλληλες αναφορές που κάνει ο Κουβανός ηγέτης στην «εφ' όλης της ύλης» συνέντευξη που έδωσε στον Γάλλο δημοσιογράφο Ιγνάσιο Ραμονέ («Εκατό ώρες με τον Φιντέλ» στα ελληνικά, εκδ. «Πατάκη», 2007). Ιδού μια εκτενής αναφορά:





«Και τον Χέμινγουεϊ θα μου άρεσε να τον είχα γνωρίσει καλύτερα. Του άρεσε η Κούβα, αγάπησε αυτό το νησί. Εζησε εδώ, μας άφησε πολλά πράγματα, τη βιβλιοθήκη του, το σπίτι του, που σήμερα είναι μουσείο. Τον πρώτο χρόνο της επανάστασης μπόρεσα να μιλήσω δυο φορές μαζί του, για λίγη ώρα. Αν ο Χέμινγουεϊ είχε ζήσει μερικά χρόνια ακόμη, θα μου άρεσε να έχω βρει το χρόνο να συζητήσω περισσότερο μαζί του. Να αποκτήσουμε πιο στενές σχέσεις. Διάβασα πάνω από μια φορά μερικά μυθιστορήματά του. Και σε πολλά από αυτά -"Για ποιον χτυπά η καμπάνα", "Αποχαιρετισμός στα όπλα"- πάντα βάζει το βασικό ήρωά του να συνομιλεί με τον εαυτό του. Είναι αυτό που μ' αρέσει περισσότερο στο Χέμινγουεϊ, οι μονόλογοι, όταν οι ήρωές του μιλούν με τον εαυτό τους. Οπως στο "Γέρο και τη θάλασσα", το βιβλίο για το οποίο του έδωσαν το Νόμπελ. Ως άνθρωπος, από το λίγο που μπόρεσα να τον γνωρίσω, μου φαινόταν, στις συνήθειές του, στις πράξεις του, στις υποθέσεις του, πολύ ανθρώπινος».

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΙΩΝΗ

Ο Θανάσης Βέγγος, ο τελευταίος των μεγάλων Ελλήνων κωμικών, που έφυγε από τη ζωή, απέφευγε να δίνει συνεντεύξεις. Προφανώς ό,τι ήθελε το έλεγε με τις ταινίες -πολιτιστική υποθήκη- που μας άφησε, αυτή η φιγούρα του ταλαίπωρου νεοέλληνα που έτρεχε και δεν έφτανε. Φιγούρα περασμένων δεκαετιών, που εκεί που πιστεύαμε ότι αποτελεί παρελθόν, απειλεί να επανέλθει...

Μια, μοναδική σε περιεχόμενο και έκταση, συνέντευξή του βρήκα στο ιστορικό περιοδικό «Σύγχρονος Κινηματογράφος» - τεύχος 13, Μάρτιος, Απρίλιος, Μάιος 1971. Την είχε δώσει στον νεαρό τότε σκηνοθέτη, συνεργάτη του περιοδικού, Τάκη Παπαγιαννίδη (σκηνοθέτη σήμερα της τηλεοπτικής εκπομπής του Βασίλη Βασιλικού «Αξιον εστί», ΕΤ 3). Και με την άδειά του μεταφέρω το μεγαλύτερο μέρος της, που καλύπτει ολόκληρη τη σελίδα των σημερινών «διαχρονικών»:

Με τον Κούνδουρο

Η πρώτη ερώτηση -και απάντηση- αφορά το καλλιτεχνικό ξεκίνημα του Βέγγου: