Σ ένα θρύλο του ποδοσφαίρου και όχι μόνο, τον Αργεντινό Ντιέγκο Μαραντόνα, στρέφεται στο ντοκιμαντέρ του «Μαραντόνα», που θα δούμε στο φετινό Φεστιβάλ των Κανών, ο διάσημος σέρβος σκηνοθέτης Εμίρ Κουστουρίτσα. 
Για τον Μαραντόνα και τη σχέση του μαζί του, για το ανέβασμα της όπεράς του «Ο καιρός των τσιγγάνων» στην Αθήνα, αλλά και για τα μελλοντικά του σχέδια και το νεοϊδρυθέν φεστιβάλ του, «φεστιβάλ των δημιουργών», όπως το αποκαλεί (όπου φιλοξένησε τους σκηνοθέτες Νικίτα Μιχάλκοφ, Μάικλ Ράντφορντ, Κρίστιαν Μουντζίου, Χατίφ Ακίν), στο Κούστεντορφ, το χωριό του στη Σερβία, που θέλει να το μετατρέψει σε κέντρο κουλτούρας, μου μίλησε ο φίλος της Ελλάδας και συνεργάτης του «Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου» της «Ε» στο χωριό του, στη διάρκεια του φεστιβάλ του.
Ο καιρός του Ντιέγκο
Τι σ' έκανε να γυρίσεις το ντοκιμαντέρ για τον Μαραντόνα;
«Πρόκειται για ένα εκπληκτικό άτομο που πάντα θαύμαζα. Οχι μόνο ως ποδοσφαιριστή αλλά και ως πολιτικό ακτιβιστή και λαϊκό ήρωα. Και το ντοκιμαντέρ με ενδιέφερε πάντα».
- Πήγες στη Λατινική Αμερική για να το γυρίσεις...
«Ναι, έκανα ένα μεγάλο ταξίδι στο χωριό όπου γεννήθηκε ο Μαραντόνα, αλλά και αλλού, κάλυψα την ιστορία του από την παιδική του ηλικία μέχρι σήμερα. Τον γνώρισα από κοντά και γίναμε πολύ γρήγορα φίλοι. Θέλησα να δώσω τη δύναμη αυτή του ανθρώπου, που, ενώ μια στιγμή είχε βρεθεί στον πάτο, κατάφερε όχι μόνο να σηκωθεί αλλά και να φτιάξει μια καινούρια καριέρα, να ξαναγεννηθεί. Γύρισα πολλές χιλιάδες μέτρα ταινίας, βρήκα σπάνια ντοκουμέντα, διάφορα επίκαιρα κ.ά. Κάλυψα και τα 45α γενέθλιά του, ήταν υπέροχο! Θέλησα να φτιάξω ένα πορτρέτο του όπως βλέπω προσωπικά τον θαυμάσιο αυτό άνθρωπο, για μένα μία από τις μεγάλες μορφές του 20ού αιώνα».
- Η ταινία σου «Ο καιρός των Τσιγγάνων» είχε μεγάλη επιτυχία ως όπερα στο Παρίσι. Τώρα την ετοιμάζεις και για την Αθήνα...
«Ναι. Δεν μπορείς βέβαια να την ανεβάσεις παντού όπως ακριβώς στο Παρίσι. Γι' αυτό θα κάνουμε διάφορες μικρές προσαρμογές, ώστε να μπορέσουμε να την ανεβάσουμε στην Αθήνα. Το πρόβλημα με μια τέτοια όπερα είναι πως έχεις τεράστια σκηνικά. Αρχικά ήταν να γίνει τέλος Μαΐου, αλλά νομίζω πως τώρα θ' αλλάξει η ημερομηνία. Μετά θα την ανεβάσω και στο Βελιγράδι. Και θ' ακολουθήσει παγκόσμια τουρνέ. Αλλά πριν απ' οτιδήποτε άλλο θα την ανεβάσουμε ξανά στο Παρίσι».
- Πότε σκέφτηκες να μετατρέψεις την ταινία σε όπερα;
«Ξεκίνησε από τον καθηγητή μου στη σχολή κινηματογράφου, που μας μιλούσε για τις διάφορες τέχνες που είχαν σχέση με το σινεμά. Και μια απ' αυτές ήταν η όπερα. Μια από τις αναφορές του ήταν ο Λουκίνο Βισκόντι και η αριστοκρατική του αντίληψη σχετικά με το τι πρέπει να είναι σήμερα ο κινηματογράφος. Η ιδέα μου να επεκτείνω τον κινηματογράφο μου στην όπερα δεν ήταν να κάνω κάτι το διαφορετικό. Οταν όμως μπήκαμε στον τεράστιο χώρο της γαλλικής όπερας άρχισα να αισθάνομαι την πρόκληση να τον εκμεταλλευτώ. Ο σκηνογράφος είχε λύσεις που έκαναν όλα αυτά δυνατά. Συν ένα πολύ ενεργητικό ανσάμπλ και ένα πολύ καλό λιμπρέτο, που ήταν κάτι το φανταστικό για όπερα. Δεν είχε να κάνει με ό,τι πίστευε ο κόσμος για την όπερα. Δεν είχε καμία σχέση με όσα είχε γράψει ο Μπρέγκοβιτς».
- Δηλαδή, όλη η μουσική γράφτηκε από την αρχή;
«Ναι, όλη. Η όπερα είναι κάτι που πρέπει να γνωρίζεις για να μπορέσεις να τη γράψεις. Αλλιώτικα δεν θα κάνεις κάτι το καλό. Μια πρόκληση για τον κινηματογράφο του 21ου αιώνα είναι να ακολουθήσει τη μοίρα της όπερας. Και ο λόγος είναι οι αριστοκρατικές της ρίζες, η κομψότητά της, που σήμερα έχουν γίνει και βασικοί λόγοι ύπαρξης του κινηματογράφου».
Το γεφύρι του Δρίνου
- Σκέφτεσαι να σκηνοθετήσεις και άλλη όπερα;
«Υπάρχει το πολύ γνωστό μυθιστόρημα, "Η γέφυρα του ποταμού Δρίνου", όπου το γεφύρι είναι ο βασικός χαρακτήρας. Εχει ιστορία 300 χρόνων και για να αφηγηθείς την ιστορία του χρειάζεται να καταφύγεις στην ελλειπτικότητα. Αποφασίσαμε να τη μετατρέψουμε σε όπερα».
- Ολη η ιστορία της Γιουγκοσλαβίας περνάει από το γεφύρι...
«Θα έλεγα και των Βαλκανίων. Αυτής τουλάχιστον της πλευράς των Βαλκανίων. Με την όπερα όλο αυτό μπορεί ν' αποκτήσει ρυθμό και δύναμη. Είναι ένα καταπληκτικό έπος με τραγούδια».
- Δεν σκέφτεσαι να γυρίσεις και κάποια ταινία;
«Εχω δυο τρία σχέδια. Ενα απ' αυτά είναι η ιστορία του Πάντσο Βίλα, που θα γυριστεί στο Μεξικό. Το άλλο είναι "Ο Αδάμ, ο παγοθραύστης", που θα γυριστεί εδώ, στο χωριό. Μιλάει για ένα χωριό όπου βρέχει συνέχεια και ο Αδάμ έρχεται και του αλλάζει το πρόσωπο. Αλλά μετά πέφτει ξηρασία. Και τότε οι χωρικοί ξεσπούν στον Αδάμ».
- Τι έγινε το ελληνικό σχέδιο, με το βιβλίο του Μάτεσι;
«Παραμένει κι αυτό. Αλλά χρειάζεται να βρεθούν τα χρήματα. Τώρα που έχω εγκατασταθεί στο χωριό, σχεδιάζω να υλοποιήσω σταδιακά όλες μου τις σκέψεις. Το ελληνικό σχέδιο το έχω πάντα στο μυαλό μου και πιστεύω πως θα το κάνω».
- Πότε σκέφτηκες να φτιάξεις αυτό το χωριό;
«Βλέπεις εκείνο το σιδηροδρομικό σταθμό κάτω από τον απέναντι λόφο; Στεκόμουν μια μέρα εκεί, όταν γύριζα την ταινία "Μαύρη γάτα, άσπρος γάτος" και κοίταζα αυτό το μέρος. Τότε δεν υπήρχε κανένα σπίτι εδώ. Μόνο ένα δέντρο που το έκαψε κεραυνός. Αναρωτιόμουν γιατί κανένας μέχρι τότε δεν είχε χτίσει τίποτα σ' αυτό το λόφο. Κατάλαβα πως φοβόντουσαν τους κεραυνούς και τους δυνατούς ανέμους. Κι αποφάσισα να χτίσω ένα χωριό».
- Πόσα χρόνια σου πήρε να το τελειώσεις;
«Τέσσερα χρόνια. Αν το συγκρίνεις με το γεφύρι του ποταμού Δρίνου, ήμουν πολύ γρήγορος. Το γεφύρι χρειάστηκε 77 χρόνια» (γέλιο)
Η σερβική συμβολή
- Θα συνεχίσεις το φεστιβάλ εδώ;
«Θα προσθέσω ένα διαγωνιστικό τμήμα με 15 ταινίες. Θέλω να έχω περισσότερες ταινίες από Αφρική και Ασία. Στα μεγάλα φεστιβάλ παίρνουν μόνο μία ή το πολύ δυο. Εγώ θα πάρω πέντε. Το ίδιο και με τις ασιατικές ταινίες. Θα συνεχίσουμε επίσης τα κινηματογραφικά μαθήματα με 30-50 μαθητές από την Ευρώπη. Θέλω αυτό να είναι η σέρβικη συμβολή στη διεθνή κουλτούρα. Θέλω να προσθέσω και κλασική μουσική, αλλά και σκι».
- Δηλαδή, τώρα είσαι αισιόδοξος, αντίθετα με πριν από τέσσερα-πέντε περίπου χρόνια, όταν ήσουν απαισιόδοξος...
«Είμαι αισιόδοξα απαισιόδοξος. Σκεπτικά αισιόδοξος. Δεν μπορείς να οδηγήσεις τον κόσμο εκεί που θέλεις, αλλά μπορείς να τον επηρεάσεις, με τις σκέψεις σου, τα αισθήματά σου, με τον κινηματογράφο».
- Ποια είναι τα συμπεράσματά σου μετά το φετινό φεστιβάλ;
«Εφτά μέρες όλοι μαζί σ' αυτό το χώρο, με τις επαφές, τις συζητήσεις, αλλά και τη μουσική και το γλέντι, μας βοήθησαν να γνωριστούμε καλύτερα, να γίνουμε φίλοι. Βοήθησε και τους καθιερωμένους δημιουργούς και τους νέους σκηνοθέτες ταινιών μικρού μήκους, αλλά και τους δημοσιογράφους. Είναι ένα φεστιβάλ των δημιουργών, κάτι που δεν υπάρχει πια στα μεγάλα φεστιβάλ, όπου εκείνο που προέχει είναι οι μεγάλες αμερικανικές ταινίες, τα μοντέλα, οι σταρ και γενικά το γκλάμορ».
- Περιμένεις αλλαγές με τις εκλογές στη Σερβία;
«Οχι. Ξέρεις, το μεγαλύτερο τμήμα του σέρβικου λαού ψηφίζει πάντα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο για ένα κυρίαρχο κράτος που να είναι ανοιχτό σε Ανατολή και Δύση. Τώρα έχουμε μερικά μικρά κόμματα που δεν θέλουν να είναι ανοιχτά προς την Ανατολή και περιμένουν κάποια στιγμή που ίσως αναλάβει την εξουσία κάποια χούντα. Αλλά δεν πιστεύω πως αυτό είναι τώρα δυνατό. Είμαι πεπεισμένος πως το σωστό αίσθημα του πρωθυπουργού Κουστούνιτσα και οι σύγχρονες πολιτικές απόψεις του προέδρου Τάντιτς, με την υποστήριξη των περισσότερων Ριζοσπαστών, θα καθορίσουν την πορεία μας. Δυστυχώς υπήρχαν κάποιοι φιλοδυτικοί που θέλησαν να κόψουν ένα κομμάτι από το κράτος για να το αποδυναμώσουν. Αλλά σήμερα αυτοί είναι μειοψηφία».
- Πιστεύεις πως η Ευρωπαϊκή Ενωση μπορεί να βοηθήσει;
«Η Ευρωπαϊκή Ενωση αποτελείται από διάφορες χώρες. Η αυτονομία της είναι περιορισμένη. Γι' αυτό και η Ευρωπαϊκή Ενωση παίζει ρόλο παθητικό σ' αυτό το θέμα. Οταν τα διάφορα κρατίδια στη Γερμανία αναγγέλλουν ότι θα αναγνωρίσουν το Κόσοβο δεν έχουν καλύτερη εξήγηση από του να λένε πως αυτό πρέπει να γίνει, χωρίς να μπορούν να το αναλύσουν. Και η Ευρωπαϊκή Ενωση ακολουθεί. Σήμερα τα διάφορα κράτη έχουν καταργήσει το διεθνή νόμο. Αυτό είναι το αποτέλεσμα αυτού που ο Μαρξ αποκαλούσε "κρατικό καπιταλισμό", ή, όπως σήμερα τον ονομάζουμε, "επιχειρησιακό καπιταλισμό". Και το Κοσόβου είναι ένα από τα παραδείγματα που κατάφεραν να εξουδετερώσουν τα Ηνωμένα Εθνη. Τα Ηνωμένα Εθνη μου θυμίζουν τα διάφορα κράτη της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Τον περισσότερο καιρό επιβεβαίωναν τις αποφάσεις του προέδρου Τίτο, αφού ο Τίτο έκανε κάτι. Το ίδιο κάνει και ο ΟΗΕ. Εχει μετατραπεί σε μέρος όπου η δημοκρατία σταδιακά θάβεται. Οι τελευταίοι τέσσερις βομβαρδισμοί του Κόσοβο και οι τελευταίοι τέσσερις πόλεμοι δεν εγκρίθηκαν από τον ΟΗΕ. Και το θέμα της δημοκρατίας είναι το μεγάλο ερώτημα. Θα μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση να βοηθήσει κάπως; Θα έλεγα, όχι. Γιατί προχωρούν σε παράνομες πράξεις. Βομβάρδισαν τη Σερβία χωρίς έγκριση του ΟΗΕ, όπως βομβάρδισαν το Αφγανιστάν και το Ιράκ».
Πού είναι το διεθνές δίκαιο;
- Πίσω όμως απ' όλα αυτά είναι η Αμερική...
«Ακριβώς. Η Αμερική κάνει ό,τι θέλει. Η υπόθεση του Κοσόβου έγινε για λόγους μιλιταριστικούς. Οι Αμερικανοί θέλουν στρατιωτικές βάσεις εκεί. Πριν από 600 χρόνια οι Σέρβοι αντιστάθηκαν στην οθωμανική αυτοκρατορία, σκοτώθηκαν χιλιάδες Σέρβοι, όπως έγινε με τους Ρώσους στο Στάλινγκραντ, επειδή διέθεταν περισσότερους στρατιώτες που ήταν αναλώσιμοι. Γι' αυτό η οθωμανική αυτοκρατορία δεν μπόρεσε να προχωρήσει μέσα στην Ευρώπη. Σήμερα συμβαίνει το αντίθετο. Οι Τούρκοι δεν μπορούν να μπουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση εξαιτίας της Γερμανίας και της Αυστρίας. Και η Αμερική διεισδύει στην Ανατολή. Αν είσαι έξυπνος, βλέπεις πως το Κόσοβο δεν μπορεί να προκαλέσει καμιά κρίση. Οι μουσουλμάνοι του Κοσόβου κατέστρεψαν περισσότερες από 300 εκκλησίες και όλοι σιωπούσαν. Αλλά έτρεξαν να αναγνωρίσουν το Κόσοβο επειδή οι μουσουλμάνοι κατάφεραν να αυξήσουν τον πληθυσμό τους -γεννάνε περισσότερα παιδιά! Και τους έδωσαν ανεξαρτησία. Και διερωτάσαι: Υπάρχει διεθνές δίκαιο; Δεν σέβονται τίποτα. Κάνουν ό,στι θέλουν. Το ενθαρρυντικό είναι πως, παρ' όλο που δεν μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα, μπορούμε να πληροφορήσουμε τον κόσμο για όσα συμβαίνουν. Κάποια στιγμή πρέπει και οι Αμερικανοί να σεβαστούν το νόμο και τη ζωή. Μέχρι τώρα σέβονταν μόνο τα συμφέροντά τους.
11/05/2008
Για τον Μαραντόνα και τη σχέση του μαζί του, για το ανέβασμα της όπεράς του «Ο καιρός των τσιγγάνων» στην Αθήνα, αλλά και για τα μελλοντικά του σχέδια και το νεοϊδρυθέν φεστιβάλ του, «φεστιβάλ των δημιουργών», όπως το αποκαλεί (όπου φιλοξένησε τους σκηνοθέτες Νικίτα Μιχάλκοφ, Μάικλ Ράντφορντ, Κρίστιαν Μουντζίου, Χατίφ Ακίν), στο Κούστεντορφ, το χωριό του στη Σερβία, που θέλει να το μετατρέψει σε κέντρο κουλτούρας, μου μίλησε ο φίλος της Ελλάδας και συνεργάτης του «Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου» της «Ε» στο χωριό του, στη διάρκεια του φεστιβάλ του.Ο καιρός του Ντιέγκο
Τι σ' έκανε να γυρίσεις το ντοκιμαντέρ για τον Μαραντόνα;
«Πρόκειται για ένα εκπληκτικό άτομο που πάντα θαύμαζα. Οχι μόνο ως ποδοσφαιριστή αλλά και ως πολιτικό ακτιβιστή και λαϊκό ήρωα. Και το ντοκιμαντέρ με ενδιέφερε πάντα».
- Πήγες στη Λατινική Αμερική για να το γυρίσεις...
«Ναι, έκανα ένα μεγάλο ταξίδι στο χωριό όπου γεννήθηκε ο Μαραντόνα, αλλά και αλλού, κάλυψα την ιστορία του από την παιδική του ηλικία μέχρι σήμερα. Τον γνώρισα από κοντά και γίναμε πολύ γρήγορα φίλοι. Θέλησα να δώσω τη δύναμη αυτή του ανθρώπου, που, ενώ μια στιγμή είχε βρεθεί στον πάτο, κατάφερε όχι μόνο να σηκωθεί αλλά και να φτιάξει μια καινούρια καριέρα, να ξαναγεννηθεί. Γύρισα πολλές χιλιάδες μέτρα ταινίας, βρήκα σπάνια ντοκουμέντα, διάφορα επίκαιρα κ.ά. Κάλυψα και τα 45α γενέθλιά του, ήταν υπέροχο! Θέλησα να φτιάξω ένα πορτρέτο του όπως βλέπω προσωπικά τον θαυμάσιο αυτό άνθρωπο, για μένα μία από τις μεγάλες μορφές του 20ού αιώνα».
- Η ταινία σου «Ο καιρός των Τσιγγάνων» είχε μεγάλη επιτυχία ως όπερα στο Παρίσι. Τώρα την ετοιμάζεις και για την Αθήνα...
«Ναι. Δεν μπορείς βέβαια να την ανεβάσεις παντού όπως ακριβώς στο Παρίσι. Γι' αυτό θα κάνουμε διάφορες μικρές προσαρμογές, ώστε να μπορέσουμε να την ανεβάσουμε στην Αθήνα. Το πρόβλημα με μια τέτοια όπερα είναι πως έχεις τεράστια σκηνικά. Αρχικά ήταν να γίνει τέλος Μαΐου, αλλά νομίζω πως τώρα θ' αλλάξει η ημερομηνία. Μετά θα την ανεβάσω και στο Βελιγράδι. Και θ' ακολουθήσει παγκόσμια τουρνέ. Αλλά πριν απ' οτιδήποτε άλλο θα την ανεβάσουμε ξανά στο Παρίσι».
- Πότε σκέφτηκες να μετατρέψεις την ταινία σε όπερα;
«Ξεκίνησε από τον καθηγητή μου στη σχολή κινηματογράφου, που μας μιλούσε για τις διάφορες τέχνες που είχαν σχέση με το σινεμά. Και μια απ' αυτές ήταν η όπερα. Μια από τις αναφορές του ήταν ο Λουκίνο Βισκόντι και η αριστοκρατική του αντίληψη σχετικά με το τι πρέπει να είναι σήμερα ο κινηματογράφος. Η ιδέα μου να επεκτείνω τον κινηματογράφο μου στην όπερα δεν ήταν να κάνω κάτι το διαφορετικό. Οταν όμως μπήκαμε στον τεράστιο χώρο της γαλλικής όπερας άρχισα να αισθάνομαι την πρόκληση να τον εκμεταλλευτώ. Ο σκηνογράφος είχε λύσεις που έκαναν όλα αυτά δυνατά. Συν ένα πολύ ενεργητικό ανσάμπλ και ένα πολύ καλό λιμπρέτο, που ήταν κάτι το φανταστικό για όπερα. Δεν είχε να κάνει με ό,τι πίστευε ο κόσμος για την όπερα. Δεν είχε καμία σχέση με όσα είχε γράψει ο Μπρέγκοβιτς».
- Δηλαδή, όλη η μουσική γράφτηκε από την αρχή;
«Ναι, όλη. Η όπερα είναι κάτι που πρέπει να γνωρίζεις για να μπορέσεις να τη γράψεις. Αλλιώτικα δεν θα κάνεις κάτι το καλό. Μια πρόκληση για τον κινηματογράφο του 21ου αιώνα είναι να ακολουθήσει τη μοίρα της όπερας. Και ο λόγος είναι οι αριστοκρατικές της ρίζες, η κομψότητά της, που σήμερα έχουν γίνει και βασικοί λόγοι ύπαρξης του κινηματογράφου».
Το γεφύρι του Δρίνου
- Σκέφτεσαι να σκηνοθετήσεις και άλλη όπερα;
«Υπάρχει το πολύ γνωστό μυθιστόρημα, "Η γέφυρα του ποταμού Δρίνου", όπου το γεφύρι είναι ο βασικός χαρακτήρας. Εχει ιστορία 300 χρόνων και για να αφηγηθείς την ιστορία του χρειάζεται να καταφύγεις στην ελλειπτικότητα. Αποφασίσαμε να τη μετατρέψουμε σε όπερα».
- Ολη η ιστορία της Γιουγκοσλαβίας περνάει από το γεφύρι...
«Θα έλεγα και των Βαλκανίων. Αυτής τουλάχιστον της πλευράς των Βαλκανίων. Με την όπερα όλο αυτό μπορεί ν' αποκτήσει ρυθμό και δύναμη. Είναι ένα καταπληκτικό έπος με τραγούδια».
- Δεν σκέφτεσαι να γυρίσεις και κάποια ταινία;
«Εχω δυο τρία σχέδια. Ενα απ' αυτά είναι η ιστορία του Πάντσο Βίλα, που θα γυριστεί στο Μεξικό. Το άλλο είναι "Ο Αδάμ, ο παγοθραύστης", που θα γυριστεί εδώ, στο χωριό. Μιλάει για ένα χωριό όπου βρέχει συνέχεια και ο Αδάμ έρχεται και του αλλάζει το πρόσωπο. Αλλά μετά πέφτει ξηρασία. Και τότε οι χωρικοί ξεσπούν στον Αδάμ».
- Τι έγινε το ελληνικό σχέδιο, με το βιβλίο του Μάτεσι;
«Παραμένει κι αυτό. Αλλά χρειάζεται να βρεθούν τα χρήματα. Τώρα που έχω εγκατασταθεί στο χωριό, σχεδιάζω να υλοποιήσω σταδιακά όλες μου τις σκέψεις. Το ελληνικό σχέδιο το έχω πάντα στο μυαλό μου και πιστεύω πως θα το κάνω».
- Πότε σκέφτηκες να φτιάξεις αυτό το χωριό;
«Βλέπεις εκείνο το σιδηροδρομικό σταθμό κάτω από τον απέναντι λόφο; Στεκόμουν μια μέρα εκεί, όταν γύριζα την ταινία "Μαύρη γάτα, άσπρος γάτος" και κοίταζα αυτό το μέρος. Τότε δεν υπήρχε κανένα σπίτι εδώ. Μόνο ένα δέντρο που το έκαψε κεραυνός. Αναρωτιόμουν γιατί κανένας μέχρι τότε δεν είχε χτίσει τίποτα σ' αυτό το λόφο. Κατάλαβα πως φοβόντουσαν τους κεραυνούς και τους δυνατούς ανέμους. Κι αποφάσισα να χτίσω ένα χωριό».
- Πόσα χρόνια σου πήρε να το τελειώσεις;
«Τέσσερα χρόνια. Αν το συγκρίνεις με το γεφύρι του ποταμού Δρίνου, ήμουν πολύ γρήγορος. Το γεφύρι χρειάστηκε 77 χρόνια» (γέλιο)
Η σερβική συμβολή
- Θα συνεχίσεις το φεστιβάλ εδώ;
«Θα προσθέσω ένα διαγωνιστικό τμήμα με 15 ταινίες. Θέλω να έχω περισσότερες ταινίες από Αφρική και Ασία. Στα μεγάλα φεστιβάλ παίρνουν μόνο μία ή το πολύ δυο. Εγώ θα πάρω πέντε. Το ίδιο και με τις ασιατικές ταινίες. Θα συνεχίσουμε επίσης τα κινηματογραφικά μαθήματα με 30-50 μαθητές από την Ευρώπη. Θέλω αυτό να είναι η σέρβικη συμβολή στη διεθνή κουλτούρα. Θέλω να προσθέσω και κλασική μουσική, αλλά και σκι».
- Δηλαδή, τώρα είσαι αισιόδοξος, αντίθετα με πριν από τέσσερα-πέντε περίπου χρόνια, όταν ήσουν απαισιόδοξος...
«Είμαι αισιόδοξα απαισιόδοξος. Σκεπτικά αισιόδοξος. Δεν μπορείς να οδηγήσεις τον κόσμο εκεί που θέλεις, αλλά μπορείς να τον επηρεάσεις, με τις σκέψεις σου, τα αισθήματά σου, με τον κινηματογράφο».
- Ποια είναι τα συμπεράσματά σου μετά το φετινό φεστιβάλ;
«Εφτά μέρες όλοι μαζί σ' αυτό το χώρο, με τις επαφές, τις συζητήσεις, αλλά και τη μουσική και το γλέντι, μας βοήθησαν να γνωριστούμε καλύτερα, να γίνουμε φίλοι. Βοήθησε και τους καθιερωμένους δημιουργούς και τους νέους σκηνοθέτες ταινιών μικρού μήκους, αλλά και τους δημοσιογράφους. Είναι ένα φεστιβάλ των δημιουργών, κάτι που δεν υπάρχει πια στα μεγάλα φεστιβάλ, όπου εκείνο που προέχει είναι οι μεγάλες αμερικανικές ταινίες, τα μοντέλα, οι σταρ και γενικά το γκλάμορ».
- Περιμένεις αλλαγές με τις εκλογές στη Σερβία;
«Οχι. Ξέρεις, το μεγαλύτερο τμήμα του σέρβικου λαού ψηφίζει πάντα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο για ένα κυρίαρχο κράτος που να είναι ανοιχτό σε Ανατολή και Δύση. Τώρα έχουμε μερικά μικρά κόμματα που δεν θέλουν να είναι ανοιχτά προς την Ανατολή και περιμένουν κάποια στιγμή που ίσως αναλάβει την εξουσία κάποια χούντα. Αλλά δεν πιστεύω πως αυτό είναι τώρα δυνατό. Είμαι πεπεισμένος πως το σωστό αίσθημα του πρωθυπουργού Κουστούνιτσα και οι σύγχρονες πολιτικές απόψεις του προέδρου Τάντιτς, με την υποστήριξη των περισσότερων Ριζοσπαστών, θα καθορίσουν την πορεία μας. Δυστυχώς υπήρχαν κάποιοι φιλοδυτικοί που θέλησαν να κόψουν ένα κομμάτι από το κράτος για να το αποδυναμώσουν. Αλλά σήμερα αυτοί είναι μειοψηφία».
- Πιστεύεις πως η Ευρωπαϊκή Ενωση μπορεί να βοηθήσει;
«Η Ευρωπαϊκή Ενωση αποτελείται από διάφορες χώρες. Η αυτονομία της είναι περιορισμένη. Γι' αυτό και η Ευρωπαϊκή Ενωση παίζει ρόλο παθητικό σ' αυτό το θέμα. Οταν τα διάφορα κρατίδια στη Γερμανία αναγγέλλουν ότι θα αναγνωρίσουν το Κόσοβο δεν έχουν καλύτερη εξήγηση από του να λένε πως αυτό πρέπει να γίνει, χωρίς να μπορούν να το αναλύσουν. Και η Ευρωπαϊκή Ενωση ακολουθεί. Σήμερα τα διάφορα κράτη έχουν καταργήσει το διεθνή νόμο. Αυτό είναι το αποτέλεσμα αυτού που ο Μαρξ αποκαλούσε "κρατικό καπιταλισμό", ή, όπως σήμερα τον ονομάζουμε, "επιχειρησιακό καπιταλισμό". Και το Κοσόβου είναι ένα από τα παραδείγματα που κατάφεραν να εξουδετερώσουν τα Ηνωμένα Εθνη. Τα Ηνωμένα Εθνη μου θυμίζουν τα διάφορα κράτη της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Τον περισσότερο καιρό επιβεβαίωναν τις αποφάσεις του προέδρου Τίτο, αφού ο Τίτο έκανε κάτι. Το ίδιο κάνει και ο ΟΗΕ. Εχει μετατραπεί σε μέρος όπου η δημοκρατία σταδιακά θάβεται. Οι τελευταίοι τέσσερις βομβαρδισμοί του Κόσοβο και οι τελευταίοι τέσσερις πόλεμοι δεν εγκρίθηκαν από τον ΟΗΕ. Και το θέμα της δημοκρατίας είναι το μεγάλο ερώτημα. Θα μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση να βοηθήσει κάπως; Θα έλεγα, όχι. Γιατί προχωρούν σε παράνομες πράξεις. Βομβάρδισαν τη Σερβία χωρίς έγκριση του ΟΗΕ, όπως βομβάρδισαν το Αφγανιστάν και το Ιράκ».
Πού είναι το διεθνές δίκαιο;
- Πίσω όμως απ' όλα αυτά είναι η Αμερική...
«Ακριβώς. Η Αμερική κάνει ό,τι θέλει. Η υπόθεση του Κοσόβου έγινε για λόγους μιλιταριστικούς. Οι Αμερικανοί θέλουν στρατιωτικές βάσεις εκεί. Πριν από 600 χρόνια οι Σέρβοι αντιστάθηκαν στην οθωμανική αυτοκρατορία, σκοτώθηκαν χιλιάδες Σέρβοι, όπως έγινε με τους Ρώσους στο Στάλινγκραντ, επειδή διέθεταν περισσότερους στρατιώτες που ήταν αναλώσιμοι. Γι' αυτό η οθωμανική αυτοκρατορία δεν μπόρεσε να προχωρήσει μέσα στην Ευρώπη. Σήμερα συμβαίνει το αντίθετο. Οι Τούρκοι δεν μπορούν να μπουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση εξαιτίας της Γερμανίας και της Αυστρίας. Και η Αμερική διεισδύει στην Ανατολή. Αν είσαι έξυπνος, βλέπεις πως το Κόσοβο δεν μπορεί να προκαλέσει καμιά κρίση. Οι μουσουλμάνοι του Κοσόβου κατέστρεψαν περισσότερες από 300 εκκλησίες και όλοι σιωπούσαν. Αλλά έτρεξαν να αναγνωρίσουν το Κόσοβο επειδή οι μουσουλμάνοι κατάφεραν να αυξήσουν τον πληθυσμό τους -γεννάνε περισσότερα παιδιά! Και τους έδωσαν ανεξαρτησία. Και διερωτάσαι: Υπάρχει διεθνές δίκαιο; Δεν σέβονται τίποτα. Κάνουν ό,στι θέλουν. Το ενθαρρυντικό είναι πως, παρ' όλο που δεν μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα, μπορούμε να πληροφορήσουμε τον κόσμο για όσα συμβαίνουν. Κάποια στιγμή πρέπει και οι Αμερικανοί να σεβαστούν το νόμο και τη ζωή. Μέχρι τώρα σέβονταν μόνο τα συμφέροντά τους.
11/05/2008
