Μνημονεύοντας τον ποιητή Νίκο Καρούζο
Ηταν Ιούλιος του 1990, όταν ο συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος ζήτησε να επισκεφθούμε τον φίλο του ποιητή Νίκο Καρούζο (είχε μελοποιήσει ποιήματά του) στον «Ερυθρό Σταυρό», όπου νοσηλευόταν, σοβαρά άρρωστος, χτυπημένος από καρκίνο.
Τέσσερα χρόνια πριν είχε αρνηθεί την τιμητική σύνταξη που του είχε δοθεί από το υπουργείο Πολιτισμού, επειδή τον είχαν τοποθετήσει στη β' κατηγορία (για τον ίδιο λόγο την είχε αρνηθεί και η συγγραφέας Βούλα Δαμιανάκου). Που σημαίνει ότι αρνιόταν ένα σταθερό πόρο ζωής, αφού, ασχολούμενος μόνο με την ποίηση, ούτε άλλη σύνταξη είχε ή πρόσμενε ούτε ιατρική περίθαλψη.
Με χαρτί απορίας!
Οπου εκεί στο νοσοκομείο μαθαίνουμε από τον ποιητή, γιατρό και φίλο του Μανόλη Πρατικάκη, που τον φρόντιζε, ότι νοσηλευόταν με χαρτί απορίας!
Φαινόταν καταπονημένος, αλλά χάρηκε που μας είδε. Πονούσε, δυσκολευόταν να φάει - με την κουβέντα όμως ζεστάθηκε, άρχισε να ζωηρεύει. Κάποια στιγμή επιθύμησε ένα τσιγάρο.
- Δεν πρέπει, αλλά καπνίζω πολύ λίγα... Πάμε όμως καλύτερα έξω...
Κι εκεί που λίγο πριν παραπονιόταν ότι δεν μπορούσε να περπατήσει, σηκώθηκε χωρίς βοήθεια, βγήκαμε στο διάδρομο, βολευτήκαμε σε κάτι καθίσματα και η κουβέντα συνεχίστηκε.
Ηδη δεν είχα αντέξει:
- Θα μου επιτρέψετε να σημειώνω μερικά απ' αυτά που λέμε;
- Ελεύθερα. Αλλωστε έχουμε πει να κάνουμε μια συνέντευξη.
Η κουβέντα δημοσιεύεται στις 28 Ιουλίου 1990, στην «Ε» και δημιουργείται σάλος: Ενας ποιητής, βαριά άρρωστος, σε νοσοκομείο με χαρτί απορίας! Ξεσηκώθηκαν οι ομότεχνοί του, οι άλλες εφημερίδες, ενώ ο υπουργός Πολιτισμού Τζαννής Τζαννετάκης και ο γενικός γραμματέας Παναγιώτης Φωτέας δήλωσαν ότι θα τακτοποιηθεί άμεσα το θέμα της σύνταξης και της περίθαλψής του.
Ο Καρούζος πέθανε δύο μήνες αργότερα, στις 28 Σεπτεμβρίου 1990 (ήγουν πριν από 20 χρόνια), στα 64 του, πριν προλάβει να πάρει σύνταξη. Είχε όμως την καλή τύχη στα τελευταία του να νοσηλευτεί στο «Υγεία», προσφορά του ίδιου του νοσοκομείου. Η κηδεία του ωστόσο, στη γενέτειρά του Ναύπλιο, έγινε δημοσία δαπάνη.
Το αποχαιρετιστήριο κομμάτι που έγραψα στην «Ε» τελείωνε με τους στίχους του:
«Μη με διαβάζετε όταν δεν έχετε μαντέψει/ τη δύναμη που κάνει την αγάπη εφάμιλλη του θανάτου (...) Μη με διαβάζετε όταν έχετε δίκιο/ Μη με διαβάζετε όταν δεν ήρθατε σε ρήξη με το σώμα».
Ιδού τώρα μερικά αποσπάσματα από εκείνη την κουβέντα:
Σε μέρες που ζούσαμε την κατάρρευση του κομουνιστικού ιδεώδους στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, ο Νίκος Καρούζος, που και διώξεις και εξορία είχε υποστεί, δήλωνε πιστός σ' ένα δικό του κομουνισμό:
- Είμαι αναρχοκομουνιστής. Δεν πιστεύω στο κράτος. Δεν πιστεύω ότι το κράτος είναι δυνατό να συμβάλει στη σοσιαλιστική πρόοδο της κοινωνίας. Δεν πιστεύω ότι είναι δυνατό να παίξει ρόλο υπέρ του σοσιαλισμού και της αταξικής κοινωνίας.
Κι όσο για την κατάρρευση στις χώρες όπου είχε εφαρμοστεί:
- Δεν είναι κατάρρευση του κομουνισμού, είναι κατάρρευση του σταλινικού καθεστώτος. Δεν υπήρξε κομουνισμός. Υπήρξε μια στυγνή γραφειοκρατία, όπου ο εργαζόμενος είχε απλώς δυνατότητες επιβίωσης. Τη μερίδα του λέοντος ενέμετο η γραφειοκρατία. Εγώ αυτά τα είχα προβλέψει σε ανύποπτο χρόνο και δεν εντυπωσιάστηκα και δεν έχω να κλάψω τίποτε από την κατάρρευση. Θα πρέπει όμως να ομολογηθεί ότι ο επαναστατικός μαρξισμός, όπως τον διαμόρφωσε ο Λένιν και η Οχτωβριανή Επανάσταση, έπαιξε τεράστιο ρόλο στον εικοστό αιώνα υπέρ των εργαζομένων. Μόνο που, σε αντίθεση με τον κομουνισμό, ο καπιταλισμός έδειξε πως, όταν χρειάζεται, ξέρει να συσπειρώνεται και να ξεπερνά τις κρίσεις τις καταστροφικές, όπως το κραχ του 1929. Ο Μαρξ δεν είχε καταλάβει ότι ο καπιταλισμός έχει ένστιχτο αυτοσυντήρησης -και να που σήμερα είναι σε θέση, ό,τι ώρα θέλει, να παίρνει πίσω παραχωρήσεις από τους εργαζόμενους, να τις παγώνει.
Η πίστη του ποιητή βασίζεται κυρίως στην πνευματική υπόσταση του ανθρώπου:
- Η τέχνη θα επιβιώσει των ιδεολογιών και θα πάει προς στέρεες μορφές. Θα χρειαστεί ίσως να κάνει λίγο πίσω για να πάει μπροστά.
Κι όσον αφορά τη δική του ποίηση:
- Εγώ δεν υπήρξα ποτέ υπερρεαλιστής, αλλά ως προς την τολμηρότητα της γραφής μου κάτι διδάχτηκα, γιατί μπόρεσα να καταλάβω την απουσία της διαύγειας. Δεν υπέκυψα στη θολούρα. Εχω πάρει τις βάσεις από τις φυσικές επιστήμες, γιατί, όπως και η τέχνη, έχουν πλήρη και βέβαιη επιβίωση στο μέλλον.
Δεν υπήρξε υπερρεαλιστής, όπως δεν υπήρξε στρατευμένος:
- Δεν υπήρξα ποτέ στρατευμένος, χωρίς να θεωρώ ότι η στράτευση είναι κάτι άσχημο. Πιστεύω ότι αρκεί η στράτευση στην ποίηση - δεν χρειάζεται άλλη στράτευση.
Οσο για τη μοίρα της Ελλάδας:
- Το μόνο που μπορεί να πουλήσει η Ελλάδα είναι το πνεύμα, η κουλτούρα της. Μόνο πνεύμα έχουμε να προσφέρουμε - τίποτ' άλλο, αλλιώς πάμε για βούλιαγμα οριστικό.
0 σχόλια