Σεπτέμβριος 1944 ΕΑΜ - ΕΛΑΣ Αντίσταση
Μενέλαος Χαραλαμπίδης, Ιστορικός
«…Μας οδήγησαν μέσα στο φούρνο… έρχεται μετά ένας ταγματασφαλίτης και στήνει ένα οπλοπολυβόλο στην πόρτα. …
Άρχισε να πυροβολεί επάνω μας και να μας βρίζει με χυδαία λόγια… Έριξε μετά μια εμπρηστική σκόνη και ξερά χόρτα για να καούμε καλλίτερα… Γύρισα και είδα τη Μαρίκα του Θεοφάνη με τα μυαλά πεταγμένα από σφαίρα.
Η μάνα μου σκοτωμένη, αλλά και η αδελφή μου, που η σφαίρα τη βρήκε στο κεφάλι, βγήκε και σφηνώθηκε στην αριστερή μου παλάμη. Δύο σφαίρες με είχανε βρει και στα δύο μου γόνατα. Αλλά δεν καταλάβαινα τίποτα ακόμη… τότε είδα ζωντανή τη Σοφία, του Παναγιώτη του Αγγελινούδη τη γυναίκα, με το μωρό στην αγκαλιά να κατεβαίνει τη σκάλα. Πήγα κοντά της, πιάστηκα από τη φούστα της και κατεβήκαμε μαζί. Ο φούρνος καιγότανε από παντού… Κάτω ήταν όλες σκοτωμένες κα πατούσαμε στα πτώματα. Είχαμε βουτηχτεί στο αίμα! Ακόμη δεν είχα πάρει είδηση ότι είχα τραυματισθεί στα δύο πόδια και στο χέρι.
Ο τρόμος γύρω δεν με άφηνε να σκεφτώ τίποτα. Δεν προλάβαμε να κατεβούμε κάτω και εμφανίστηκε στην εξώπορτα ένας ταγματασφαλίτης και με μαχαίρι έκοψε το λαιμό της Σοφίας. Εγώ ήμουνα πίσω της και έτσι χωρίς να με πάρει είδηση τρύπωσα κάτω από έναν πάγκο… Σε λίγο βγήκα έξω, η φωτιά έκαιγε τα πάντα. Εκεί είδα καμιά δεκαριά σκοτωμένους.
Έπεσα επάνω τους. Εκεί ήταν και η Τερψιχόρη, η γυναίκα του Γρηγόρη του Λασκαρίδη σκοτωμένη και θήλαζε το παιδί της!
Το αίμα της πεταγότανε σαν βρύση και με έλουζε ολόκληρη. Το μωρό βύζαινε και έκλαιγε μαζί. Όμως δεν τολμούσα να το ησυχάσω. Έπρεπε να κάνω κι εγώ την σκοτωμένη. Σε λίγο ήρθανε 3-4 ταγματασφαλήτες και γελάγανε με το μωρό που βύζαινε και έκλαιγε. Εγώ μπρούμυτα. Μου ρίχνουνε μια κλωτσιά στα πλευρά να δουν αν ζούσα. Εγώ τσιμουδιά… Μπορεί στη στοίβα να ήταν και άλλοι ζωντανοί που να κάνανε το ίδιο με εμένα. Δεν ξέρω…».
Στις 5 Σεπτεμβρίου του 1944 εκτελούνται πενήντα αντιστασιακοί στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Τουλάχιστον είκοσι από αυτούς εκτελέστηκαν σε αντίποινα για τη δολοφονία του Νικόλαου Παπαγεωργίου (επικεφαλής της οργάνωσης «Χ» στο Παγκράτι) από τον ΕΛΑΣ. Ανάμεσα στους εκτελεσμένους ήταν και η 17χρονη μαθήτρια και μέλος της ΕΠΟΝ, Ηρώ Κωνσταντοπούλου (φωτογραφία), την οποία κατέδωσαν στους Γερμανούς μέλη της ελληνογερμανικής οργάνωσης 'Μπουντ'.
Στις 8 Σεπτεμβρίου 1944 εκτελούνται από τους Γερμανούς 57 άτομα- μέλη αντιστασιακών οργανώσεων (Απόλλων, ΕΔΕΣ, Μπουμπουλίνα, Εθνική Οργάνωση Πληροφοριών- Δολιοφθορών) στο Δαφνί, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται ο βοτανικός κήπος. Ανάμεσα στους εκτελεσμένους και η Λέλα Καραγιάννη. Η Καραγιάννη στα χρόνια της Κατοχής είχε οργανώσει ένα πολυάνθρωπο δίκτυο διάσωσης, απόκρυψης και διαφυγής Βρετανών στρατιωτικών, που είχαν εγκλωβιστεί σε Αθήνα και Πειραιά, κατά την υποχώρηση των βρετανικών δυνάμεων από την Ελλάδα τον Μάιο του 1941. Όπως και στις υπόλοιπες ομαδικές εκτελέσεις αντιστασιακών και σε αυτή, κεντρικός ήταν ο ρόλος της Ειδικής Ασφάλειας της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής, άνδρες της οποίας συνέλαβαν, ανέκριναν και τελικά παρέδωσαν τους αντιστασιακούς στους Ναζί προς εκτέλεση.
Στις 11 Σεπτεμβρίου 1944 σημειώνονται σφοδρές συγκρούσεις στο Παγκράτι μεταξύ δυνάμεων του ΕΛΑΣ και τμημάτων της Βασιλικής Χωροφυλακής, της Αστυνομίας Πόλεων και των Ταγμάτων Ασφαλείας. Στο κέντρο των δοσιλογικών επιθέσεων βρέθηκε το Ε’ Γυμνάσιο Παγκρατίου και το παρακείμενο Άλσος Παγκρατίου. Κοντά στο τέλος της παντοκρατορίας τους, οι συνεργάτες του κατακτητή εξακολουθούν να στέκονται στο πλευρό του, έναντι των ελεύθερων Ελλήνων.
23 Σεπτεμβρίου 1944: Με μια αιφνιδιαστική επιχείρηση, ομάδα του ΕΛΑΣ καταλαμβάνει για λίγα λεπτά το στούντιο της ελληνικής ραδιοφωνίας στο Ζάππειο και μεταδίδει μήνυμα ξεσηκωμού:
«Προσοχή – Προσοχή! Μεταδίδουμε το Πρώτο Εθνικό Δελτίο Ειδήσεων από τη σκλαβωμένη μας Αθήνα. Προσοχή! Σας μιλάει το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ. Όλοι επί ποδός πολέμου! Ο ΕΛΑΣ λευτερώνει την αγαπημένη μας Πατρίδα. Εμπρός να λευτερώσουμε και την Αθήνα μας. Εμπρός να λευτερώσουμε τους φυλακισμένους αδερφούς μας. Φωτιά και τσεκούρι στα προδοτικά Τάγματα Ασφαλείας και τους μυστικούς αρχηγούς τους. Μη δίνετε καμιά προσοχή στην προπαγάνδα του εχθρού. Ζήτω οι μεγάλοι μας σύμμαχοι. Ζήτω το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ!»
27 Σεπτεμβρίου 1944: Δεκαπέντε ημέρες πριν την αποχώρηση και των τελευταίων ναζιστικών στρατευμάτων από την Αθήνα, η Καισαριανή και άλλες συνοικίες είχαν ήδη απελευθερωθεί από τον ΕΛΑΣ. Στη φωτογραφία μια νέα κοπέλα με στρατιωτική στολή, απαγγέλει ποίημα στον εορτασμό για τα τρία χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ, στην κεντρική πλατεία της Καισαριανής, η οποία είναι κατάμεστη από κόσμο.
0 σχόλια